http://youtu.be/-44o5Dn6V98Ruim 14 biljoen dollar of 14.294 miljard dollar. Dat is de maximale staatsschuld die Amerika sinds februari 2010 mag hebben. Volgens de Amerikaanse grondwet mag het Ministerie van Financiën niet zelfstandig geld lenen en moet het Amerikaanse Congres daar toestemming voor geven. Vroeger was het gebruikelijk dat elke lening, elke uitgave van obligaties, los door het Congres moest worden goedgekeurd, maar sinds de Eerste Wereldoorlog stelt het Congres vast wat de maximale staatsschuld mag zijn. Inmiddels heeft Amerika nieuwe leningen nodig om aan haar lopende betalingsverplichtingen te voldoen en dus is de debt ceiling inzet van een politieke strijd tussen Republikeinen en de Democraten van president Obama. Tegenvallende economische cijfers en ideologische meningsverschillen zorgen echter voor verdere polarisatie in het politieke discours.
Werkeloosheid
Afgelopen vrijdag kwamen de nieuwste werkeloosheidscijfers (pdf) uit en maakte een kleine stijging duidelijk dat het economisch herstel blijft tegenvallen. Zoals reeds eerder besproken, is het benadrukken van de kwakkelende economie, de werkeloosheid is nu groter dan toen Obama als president werd ingezworen, de primaire oppositie strategie voor de Republikeinen. Het bovenstaande spotje werd dan ook door de Republikeinse frontrunner Mitt Romney gelanceerd om die boodschap over het voetlicht te brengen. 40.000 mensen die in 2009 nog in een fabriek werkten, zitten volgens Romney inmiddels werkeloos thuis en dat zou de schuld zijn van falend beleid van de president.
Een wellicht nog groter probleem hangt echter als Zwaard van Damocles boven het hoofd van Obama. Als er op 2 augustus geen overeenkomst ligt over het verhogen van de debt ceiling, dan volgt een effectieve government shutdown en feitelijk faillissement van de federale overheid omdat Amerika niet meer aan haar betalingsverplichtingen kan voldoen. Republikeinen en Democraten moeten het dus eens worden over de verhoging van de maximale staatsschuld, maar hebben verschillende inzichten over de voorwaarden waaraan voldaan moet worden. Beide partijen zien de noodzaak van het verkleinen van het begrotingstekort maar Democraten zijn bereid daarvoor de belasting voor de hoogste inkomens te verhogen, terwijl de Republikeinen daar geen heil in zien. Belastingverhoging in tijden van groeiende werkeloosheid, zo menen zij, is contraproductief terwijl Democraten van mening zijn dat een gezonde financiële huishouding nooit bereikt kan worden als ook naar de inkomsten van de federale overheid gekeken wordt.
Ideologie
Achter die afwegingen zit ook een ideologisch verschil. Voor de meeste Republikeinen geldt de stelregel dat de federale overheid zo ‘klein’ mogelijk moet zijn, zo min mogelijk invloed mag hebben op het leven van de Amerikanen. Een grote staatsschuld is voor hen het gevolg van een te grote overheid die meer doet dan ze eigenlijk zou moeten. Het verhogen van de debt ceiling zien zij dus als een overwinning voor big government en dat kan alleen geaccepteerd worden als in het zefde besluit ook de uitgaven van de overheid drastisch worden terug geschroefd. Democraten bepleiten aan de andere kant van het politieke spectrum dat de uitgaven aan verworvenheden als gezondheidszorg en bijstand noodzakelijk zijn voor het beschermen van in ieder geval een minimale kwaliteit van leven en gezondheid voor alle Amerikanen. Daar de botte bijl in zetten accepteren zij niet, en dus moet een oplossing voor het begrotingstekort ook in belastingen gezocht worden.
President Obama probeert samen met zijn vice-president Joe Biden tussen die twee sentimenten te schipperen en een compromis te vinden waarin zowel drastische gesneden wordt in de uitgaven van de federale overheid, als waarin het verhogen van belastingen bespreekbaar is. Daarmee zou de staatsschuld op termijn met maarliefst 4 biljoen dollar terug gebracht moeten worden, en moet het mogelijk zijn om nu de debt ceiling te verhogen. Hij lijkt voorlopig niet voldoende steun voor zijn plannen te hebben maar zal de komende dagen in blijven zetten op een acceptabel compromis. Rolt dat er niet uit, dan lijkt herverkiezing voor de president slechts een stip aan de horizon.
Adriaan Andringa zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 regelmatig verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel, maar neemt van 15 juli tot 4 augustus even vakantie.
