De uitslagen van afgelopen woensdag zijn inderdaad op meerdere punten historisch geweest, zoals vorige week is aangekondigd: Laagste scores ooit bij Gemeenteraadsverkiezingen (PvdA, CDA, opkomst). Hoogste scores ooit (D66, SP, Lokale partijen).
We zien een score van VVD+PvdA+CDA van 37 procent, de laagste ooit (dat was in 1986 nog 73 procent), de grootste landelijke partij, die nog nooit zo klein was. En we zien het verlies van steden door de PvdA, waar deze partijen al heel lang steeds de grootste was.
Maar ook de commotie die ontstond na de uitspraken van Wilders bij de uitslagenavond van de PVV heeft electoraal een forse impact gehad, die de uitslag van vandaag min of meer bepaalt.
In het uitgebreide verslag van vandaag (pdf) wordt eerst de electorale positie van de verschillende partijen besproken naar aanleiding van de uitslag van GR2014. Met name de PvdA neemt daarbij een sleutelpositie in.
De PvdA zit in feite al een tijd electoraal in zwaar weer. Als 4 jaar geleden niet vlak voor de verkiezingen het kabinet was gevallen over Uruzgan dan had de PvdA ongeveer het resultaat behaald dat het nu gehaald heeft. Een PvdA als tweede partij in de regering is een garantie voor een slechte verkiezingsuitslag. In de oppositie en met een nieuwe lijsttrekker (2003 Wouter Bos en 2012 Diederik Samsom) is wel een goed resultaat behaald.
Zowel uit de peilingen van het afgelopen jaar als bij deze verkiezingsuitslag blijkt dat de PvdA haar traditionele aanhang (lage opleiding – lage inkomens) vrijwel helemaal kwijt is.
Naast het verslag van de peiling worden vandaag ook onderzoeken gerapporteerd over de reacties van de kiezers op de verkiezingsuitslag en de uitspraken van Wilders op de verkiezingsavond. Dat laatste heeft een forse impact gehad op de peiling van vandaag. Dit onderzoek is vrijdag en zaterdag uitgevoerd onder meer dan 3500 mensen.
De PVV is deze week 5 zetels kwijtgeraakt in de peiling en daalt hiermee naar 22 zetels. D66 stijgt van 20 naar 23 en staat nu samen met SP bovenaan. VVD en CDA (+2) staan nu op 21 zetels. Daarmee staan er dus 5 partijen op 2 zetels van elkaar (tussen 23 en 21). Nog nooit is de grootste partij zo klein geweest.
De PvdA staat met 13 zetels op grote afstand. Bij de kleinere partijen staat 50PLUS nu op 5 zetels (+1).
Het lijkt erop dat het de komende tijd “electoraal” onrustiger wordt dan de afgelopen zes maanden. En het zou best eens kunnen zijn dat mede door de verkiezingsuitslag en de commotie rondom de PVV-Wilders hierdoor de verkiezingen voor het Europees Parlement een veel sterkere nationale component krijgt met een aantal kwesties die erg samenhangen met partijen, personen en nationale kwesties. Als het ware een aantal “referenda” door elkaar heen. Als dat het geval wordt dan kan de opkomst over twee maanden wel eens wat hoger worden dan als het echt alleen om het Europese Parlement zou zijn.
