De afgelopen drie maanden liep ik voor ThePostOnline mee met vier lokale verkiezingscampagnes. Een week na de gemeenteraadsverkiezingen is het tijd voor een evaluatie. Hoe is het de lijsttrekkers vergaan, hoe succesvol waren ze en welke rol speelde hun campagne hierbij? Wat kunnen we leren voor toekomstige campagnes in de gemeente?
Suzanne Klein Schaarsberg was lijsttrekker van Student en Stad in Groningen. De partij ging van een naar twee zetels in de gemeenteraad. Klein Schaarsberg zegt: “We hadden een hele goede zichtbaarheid, zowel op straat als online. Online hebben we meer dan 40.000 mensen bereikt met onze berichten.”
Het succes kwam ook door de personen die op de lijst stonden. Klein Schaarsberg: “Ik denk ook dat we een hele goede steunlijst hadden. De mensen die daar op stonden uit het actieve studentenleven hebben veel stemmen binnengehaald. Daarnaast denk ik dat ontzettend veel studenten en jongeren wisten dat er verkiezingen waren. We hadden ook een ontzettend hecht en fanatiek team. Mankracht is het halve werk.”
Laura Bromet was lijsttrekker van GroenLinks Waterland. De partij had en hield drie zetels. Een knappe prestatie voor een partij die elders vaak zetels moest inleveren. Bromet meldt: “We hebben een heel mooi resultaat bereikt: 75 stemmen meer dan in 2010, het jaar dat Femke Halsema populair was. We hebben goed ingeschat wat GroenLinks-kiezers belangrijk vinden in Waterland: het groen. Iedereen wist waar we voor stonden.”
Bromet had ook landelijke aandacht die in haar voordeel werkte: “Wat hielp was mijn nominatie als beste raadslid van Nederland, dat leverde alleen al vijf stukjes in het Noordhollands Dagblad op. Medekandidaat Vincent vormde mijn aanvullende tegenpool: als een bezetene fietste hij al zingend met de GroenLinks-bakfiets rond. Iedereen zag hem. Wat ook een goede vondst was waren de flyers die afgestemd waren op de afzonderlijke dorpen. We waren hierdoor lokaler dan de lokale partij.”
Peter Flohr was lijsttrekker van Pro3, een samenwerking van de PvdA en GroenLinks in Loon op Zand. Pro3 ging van vier naar drie zetels. Flohr blikt terug: “Het verlies was niet verwacht, maar gaandeweg werd voor mij persoonlijk wel duidelijker dat mijn communicatie in de pers over bezuinigingen bij de voetbalverenigingen daar debet aan geweest kan zijn. Je kunt campagne voeren wat je wilt, maar bij verkiezingen gelden vooral emoties van de laatste weken en uren en winnen sentimenten het van het ‘eerlijke’ verhaal.”
Flohr ziet weinig verband tussen zijn werk in de gemeenteraad en de uitslag van de verkiezingen. “In een campagne gaat het eigenlijk alleen om een helder statement waar kiezers zich in kunnen herkennen. Het kan een statement zijn die absoluut niets te maken heeft met vier jaar bikkelen als raadslid. Wie handig is in het marketen van een bepaald statement waar de kiezer zich makkelijk in kan vinden, zal er absoluut in slagen dit ook daadwerkelijk om te zetten in zetels.”
Roderic Evans-Knaup was het enige raadslid en lijsttrekker van Red Amsterdam, maar komt niet terug in de Amsterdamse gemeenteraad. Evans-Knaup stelt: “Democratie geeft in deze situatie een kater. Het was niet verwacht dat we verloren want de zondag van de verkiezingen stonden we in twee verschillende peilingen op twee zetels. Dit was het effect van de grote krachten. Onze kiezers zijn tegen de PvdA, maar ze konden naast ons ook op D66 stemmen. Ze kozen voor D66 om zeker te zijn dat de PvdA weggedrukt werd.”
De partij Red Amsterdam is formeel nog niet opgeheven, maar het einde lijkt nabij: “Binnenkort gaan we het actieve leden praten over de toekomst. Er was aanvankelijk strijdbaarheid, maar ik geloof er niet in om buiten de raad oppositie te voeren. Je kunt over vier jaar beter meedoen met een nieuwe naam dan met de huidige ‘verliezende’ naam. Na het afscheid van de raad ga ik nadenken wat ik nu ga doen.”
Wat leren we hiervan? Er is geen duidelijke relatie tussen de activiteiten van raadsleden en de waardering die ze daarvoor krijgen. Wel spelen standpunten een rol. GroenLinks had in Waterland een onderscheidend programma en werd daarvoor beloond. Een impopulair standpunt van Pro3 in Loon op Zand over subsidies heeft haar waarschijnlijk een zetel gekost. In de gemeente spelen weinig politieke thema’s, maar op relevante thema’s moeten partijen wel een onderscheidend en aantrekkelijk verhaal hebben. Of het inhoudelijk allemaal klopt maakt minder uit.
Maken campagneactiviteiten verschil? Een campagne moet vooral voldoende bemensing hebben zodat er zichtbaarheid wordt gecreëerd. Een partij moet overal aanwezig zijn. Bij GroenLinks Waterland en Student en Stad in Groningen waren relatief veel mensen actief en dat lijkt een positieve invloed te hebben op de uitslagen. Het was relatief moeilijk voor kiezers hen te ontlopen. Debatten en canvassen zijn niet voldoende om onder de aandacht te komen.
Wat zit lokale politiek toch simpel in elkaar.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie.
