Het is vandaag moeilijk voorstelbaar dat het Europees Parlement normaal niet of nauwelijks in de belangstelling staat. De hal staat vol journalisten. CDA-medewerkers lopen druk heen en weer. Nieuwsuur, NOS en EenVandaag staan op hun plaatsen en een Nederlandse filmploeg heeft interesse in een totaal onbekende Europarlementariër uit een andere lidstaat. Er staan zoveel filmploegen dat je nauwelijks richting de plenaire zaal kunt. Vandaag vergadert het parlement over de Brexit.
Een grote groep journalisten verdringt zich om Marine le Pen. Er is nauwelijks een fractieleider in het Europees Parlement die normaliter zo irrelevant is, maar na de Brexit wordt er opeens opvallend veel relevantie aan haar toegedicht. Ook in de plenaire zaal is het extreem druk. Normaliter zijn veel stoelen leeg, maar nu is iedereen komen opdraven. Niet alleen de plotselinge aandacht voor het Europees Parlement is raar: deze is vooral vreemd omdat het Parlement volstrekt geen rol speelt in deze fase van de Brexit.
Nigel Farage krijgt een kusje van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. Dan neemt Europarlementsvoorzitter Martin Schulz het woord. Nog nooit is er op zo’n korte termijn een plenaire vergadering bijeen geroepen, meldt hij. Hij prijst dat de hele Europese Commissie aanwezig is en het parlement klapt daar hard voor. De opgestapte Britse Eurocommissaris Hill krijgt een staande ovatie. Farage en Le Pen staan niet op.
Schulz wil voor het debat graag kwijt dat er veertig jaar lang ambtenaren en politici uit het Verenigd Koninkrijk aan de EU hebben gewerkt. “Wij betreuren het besluit om uit de EU te stappen”, meldt hij. Weer applaus. In Brussel klinkt het Europese hooglied en de Brexit heeft daar niets aan veranderd: eurofilie alom. Ook de setting is niet veranderd: hier vertegenwoordigt men alle burgers van de EU en vooralsnog ook die van het Verenigd Koninkrijk. Dit komt kennelijk bij niemand op, alleen aan eurosceptische zijde. Het parlement kan niet – in zijn totaliteit – de stap van de Britten betreuren. Dat is ook feitelijk niet zo aangezien mensen als Farage er nog zitten. Dat hindert hier niemand: het Europees Parlement blijft achter de burgers in het Verenigd Koninkrijk staan die in de EU willen blijven, meldt Schulz.
Dan is het woord aan de Europese Raad, de vergadering van EU-lidstaten, waar Nederland nog een paar dagen voorzitter van is. Hier blijkt dat dit debat misschien toch minder belangrijk is dan het lijkt: Nederland heeft niet Rutte of Koenders gestuurd, maar Jeanine Hennis-Plasschaert. Schulz heeft het er zichtbaar moeilijk mee en meldt toch even dat hij eigenlijk Rutte had uitgenodigd. “Dit wil natuurlijk niet zeggen dat u niet belangrijk bent”, zegt hij tegen Hennis. Deze minister is in zijn ogen kennelijk een maatje te klein.
Hennis heeft een moeilijke taak want ze spreekt namens alle 28 landen, inclusief het Verenigd Koninkrijk. Haar lijn is voorspelbaar. Het Verenigd Koninkrijk blijft een partner van de EU en er moet een goede relatie blijven. Het is wenselijk de uittreding snel te regelen want dat neemt onzekerheid weg. De EU is volgens Hennis een succes en dus moeten we verder blijven werken aan vrede, veiligheid en stabiliteit. De bedreigingen buiten de EU blijven volgens Hennis gewoon bestaan en daaraan moet gewerkt blijven worden. Applaus van de Europarlementariërs.
Dan is het woord aan Juncker. Hij had vandaag veel afspraken en heeft toch besloten dit debat voor te laten gaan. Hard applaus. Juncker zegt net als Hennis dat de wens van de Britse volk gerespecteerd moet worden. De EFDD-fractie van Farage klapt. “Dat is de laatste keer dat u voor mij applaudiseert”, zegt Juncker. Applaus van de rest van de zaal. Hij is bedroefd dat het Verenigd Koninkrijk de EU wil verlaten. Hij wil geen voortijdse onderhandelingen over het uittreden: er moet nu eerst een kennisgeving van de Britse regering komen dat ze uit de EU willen. Weer applaus.
Juncker wil verder met de EU. Het lijkt erop dat hij hier niet is om eurosceptici de wind uit de zeilen te nemen. Juncker praat over een nieuwe horizon. De vlucht gaat door “met een vleugel minder”. Het stabiliteitspact moet toegepast blijven worden, de energie-unie moet er komen, net als de interne digitale markt. “De Europese droom leeft voort”, meldt Juncker en daar zal verder aan gewerkt worden. De Europarlementariërs klappen hun handen ondertussen blauw.
Tijd voor de fractieleiders. Het applaus voor Juncker voorspelt wat er gebeurt: een herhaling van zetten dat de wens van de Britse bevolking gerespecteerd moet worden, dat een snelle uittreding gewenst is en dat de EU vooral door moet gaan op de huidige weg. Manfred Weber (EVP, o.a. CDA) noemt de Brexit een overwinning voor populisten, nationalisten en demagogen. “Nu zijn we eensgezinder dan ooit”, meldt hij. Alleen Weber zegt wat de condities voor uittreden moeten zijn, terwijl al zijn collega’s die essentiële vraag negeren: als het Verenigd Koninkrijk handel met de EU wil drijven, moet ze zich aan de EU-regels houden. Als Poolse arbeiders niet in het Verenigd Koninkrijk mogen werken, waarom zou dat andersom dan wel kunnen?
De voorman van de sociaal-democraten – Gianni Pitella – meldt mede namens de PvdA dat Europa prachtig is en dat we vooral vooruit moeten. Hij somt in hoog tempo Europees beleid op en doet dat zo snel dat uw verslaggever het niet kan bijhouden. Hij wil een echte politieke ruimte en een gekozen voorzitter van de Europese Commissie. “Daar moeten we voor strijden”, meldt hij.
Fractieleider Kamall van de ECR-groep (o.a. ChristenUnie-SGP) was zelf voor de Brexit en houdt het kort. Er moet een goede deal met het Verenigd Koninkrijk komen, denkt hij. Verhofstadt van de ALDE-fractie (o.a. D66 en VVD) meldt dat de campagne van Farage overeenkomsten had met Nazi-propaganda. Hij wil dat we ons geheugen raadplegen waarom we de EU ook alweer hebben. Fractieleider Zimmer van Verenigd Links (o.a. SP en PvdD) zegt dat men zich ook Griekenland moet herinneren. Als mensen door de EU in de steek worden gelaten, is het niet raar dat ze tegen de EU stemmen. Groenen-voorman Lamberts (o.a. GroenLinks) wil een resoluut pro-Europese koers.
Farage krijgt het woord en wordt uitgejouwd. Schulz moet de parlementariërs eraan herinneren dat ze ook moeten luisteren naar mensen met wie ze het oneens zijn. Volgens Farage wordt de realiteit ontkend dat de EU is mislukt. De Brexit is volgens hem een baken van hoop: gewone burgers hebben multinationals, grote banken en de EU verworpen. Weer veel boe-geroep. Over de chaos in het Verenigd Koninkrijk zwijgt hij. Le Pen doet Farage’s pleidooi voor de natiestaat nog eens dunnetjes over.
Dan mag Juncker reageren. Hij wil naties niet overlaten aan nationalisten. Ook Hennis doet nog een duit in het zakje: we moeten werken aan een beter Europa. Zo miste deze ochtend werkelijk iedereen de kans te reflecteren op de vraag wat de betekenis is van de Brexit en of het nog wel goed gaat komen met deze EU.
Chris Aalberts doet dit jaar onder de titel #Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land.
