De Brexit is mogelijk rampzalig, maar de reactie van de sociaal-democraten maakt het niet beter; ik heb geen reactie van Samsom kunnen vinden, en de nieuwsbrief is nog dramatischer dan normaal gesproken. Juist nu is er behoefte aan actie en visie. Actie in het Europees parlement om te voorkomen dat de boel afglijdt in lethargie die leidt tot meer macht van Frankrijk en Duitsland; visie van de Europese sociaal-democraten om het tij te keren.
Als er ooit een argument gezocht moest worden tegen een een referendum is het Verenigd Koninkrijk er uitstekend in geslaagd. De blije kraaiers die het hebben over “de overwinning van de democratie” en “de slag die toegebracht is aan de Brusselse hegemonie” gaan volledig voorbij aan de feiten dat een democratie veronderstelt dat beslissingen genomen worden door mensen die volledig geïnformeerd dienen te zijn en dat de beslissingen in Europa uiteindelijk genomen werden door de lidstaten zelf, dus met volledige democratische legitimatie. Hoewel ik denk dat de meeste mensen in Engeland zelfs bij volledige informatie argumenten voor en tegen het in de EU blijven kunnen vinden, heeft een kleine meerderheid nu besloten het Rijk waar vroeger de zon nooit in onder ging in duisternis te zetten.
Bij een uitkomst die mogelijkerwijs alles als consequentie zal hebben wat we niet willen, zat ik te wachten op een ferme reactie van de leiding van de PvdA. Immers: we zijn voor Europa, we schijnen ook voorstander te zijn van referenda (ik ben dat zelf niet, QED), en daar zit dus sowieso al een tegenstelling. Helaas was de zondagsbrief nóg nietszeggender dan dat ie normaal is; ook hier weer “de mens” achter de politicus: veel “ik” en “mijn” en verder dat het “heel erg moeilijk” is. Zinloos gekerm na een dramatische campagne.
Natuurlijk is het voor sociaal-democratische partijen niet makkelijk. Een groot gedeelte van de achterban trapt in de valkuil van de taal die we zo goed kennen in Europa: dat “zij” anders zijn en dat “wij” nu eens moeten opkomen voor onze eigen belangrijken die “hun” verkwanselen. Maar door niets te zeggen, door geen ferm standpunt in te nemen, geven de sociaal-democraten niet alleen geen tegengas, maar laten ook nog eens hun eigen achterban in de steek, waarvan de leden op hun scholen, bedrijven, bij het avondeten thuis hier zelf maar een standpunt op moeten verzinnen.
Op korte termijn is er, zoals in de krant staat, nogal wat onduidelijkheid over wat er gaat gebeuren. De Europese Commissie wil dat het VK snel begint met het inroepen van het echtscheidingsprotocol (art 50). Er zijn vervolgens verschillende mogelijkheden voor het VK om met de EU samen te werken. Het VK kan:
Welke methode van samenwerking gevonden wordt is dus erg belangrijk, maar nu nog verre van duidelijk; zeker nu Schotland en Noord-Ierland aangeven binnen de EU te willen blijven. Dat is niet realistisch: deze landen moeten zich los maken van het Verenigd Koninkrijk en zelf lidmaatschap van de EU aanvragen. De meest realistische optie is dat het VK onderdeel blijft van de EER. Het kan jaren duren voordat duidelijk wordt welk pad men kiest; het proces zal pas na oktober in gang gezet worden; mogelijk zal geprobeerd worden het proces zo te traineren dat pas na 2020 hierover een knoop doorgehakt moet worden; in dat jaar zijn de eerstvolgende Engelse verkiezingen.
In de tussentijd zal er grote druk ontstaan bij de belangrijkste Engelse bedrijven om zo veel mogelijk zakelijk belang veilig te stellen. Het is niet ondenkbaar dat het Engelse bedrijfsleven de lobby ten opzichte van de Europese Commissie en het Europees Parlement (in de Europese Raad hebben ze nu geen geloofwaardige positie meer) flink zullen uitbreiden: de macht van de Engelsen daar is weggevaagd. Maar ook in de Europese Commissie moet het Engelse belang verdedigd worden. De Engelse Eurocommissaris heeft zijn baan opgezegd, en het is niet ondenkbaar dat de vacature niet opgevuld wordt.
Ongeveer 4 procent van het personeel van de EU komt uit het VK. Er is een oververtegenwoordiging op belangrijke plaatsen (11,4 procent). De komende tijd zal een flink aantal van hen op zoek gaan naar een nieuwe baan; deze vacatures zullen niet door Engelsen vervuld worden, en het zal een tijd duren voordat de vacatures vervuld zijn. De situatie in het Europees Parlement is nog dramatischer: Bijna 10 procent van de Europarlementariërs zit er namens Engeland: 73 van de 751. De prominente posities (zoals voorzitter van commissies en parlementaire groepen, waarin het VK in het EP oververtegenwoordigd is (nl 17 procent) zullen verdeeld worden over de andere landen. Het Voorzitterschap van de EU door Engeland was voorzien voor de tweede helft van 2017. Het is onduidelijk of en hoe dit voorzitterschap ingevuld zal worden. De drie grote landen Frankrijk, Engeland en Duitsland hielden elkaar in evenwicht; de macht van Frankrijk en Duitsland wordt nu relatief groter.
Kortom: chaos en meer macht voor de grote landen. Nederland moet nu alles op alles stellen om de macht niet helemaal in handen te laten vallen van Frankrijk en Duitsland, bijvoorbeeld door meer Nederlandse Europarlementariërs in relevante commissies te zetten en de Nederlandse invloed (en die van andere middelgrote landen) in de commissie te vergroten en er alles aan doen om het vertrouwen in Europa te herstellen. Bijvoorbeeld door uit te leggen welke projecten in Nederland met Europees geld en gedeelde Europese visie tot stand hebben gebracht, dat we al 70 jaar in Vrede leven, dat we een economisch machtsblok zijn. En als de PvdA nu eens écht werk ging maken van een sterk en sociaal Europa dat voor iedereen werkt, konden we weer vertrouwen hebben in ons partijtje en de toekomst wat zonniger inzien. Zo’n nieuwsbrief vol met zinloos gekerm helpt echt niet.
PS
Ik ben nog steeds lid. Maar ik betaal geen contributie meer sinds de PvdA een nieuw administratiesysteem heeft ingevoerd. Niet omdat ik niet wil, maar omdat het niet kan. Ik heb de mensen op het partijbureau hier verschillende keren op gewezen, maar tevergeefs. Ik kan me niet voorstellen dat ik de enige ben, en het lijkt me dat als er geen geld meer binnenkomt dat best wel een dingetje kan zijn.
Deze column werd eerder op de website van auteur gepubliceerd.
