Karel stonk naar pis en daarom wilde niemand naast hem zitten. Karel werd ook steevast “Kareltje” genoemd. Niet alleen omdat hij klein van stuk was, maar verkleinwoordjes maken iemand letterlijk nietig. Dé ideale manier om een pispaal nog verder te kleineren. Karel was de zoon van de plaatselijke drogist, met de bijnaam “De Pil”. Het hele dorp kocht daar. Wij, van de middelbare school, ook.
Ik weet nog goed dat ik daar mijn eerste condooms kocht met een knalrode kop, die keurig werden verpakt in een neutraal bruin zakje, want daar liep je in de zestiger jaren niet zomaar mee over straat. Karels vader kenden de pestkoppen van zijn zoon, maar liet nooit iets blijken van de hel, waar zijn zoon dagelijks doorheen moest. Ook hij moet jarenlang in alle stilte hebben geleden.
Nu hebben we cyberpesten. Dus kun je losgaan op een “dikke trut”, die zich vervolgens verhangt aan haar kast in haar meisjeskamer, waarschijnlijk nog met haar eerste knuffels op het bed. De Amerikaanse moeder Tina Meier vond haar dertienjarige dochter Magonn zo, die niet langer was opgewassen tegen de digitale terreur, die als een moker op haar insloeg. Tina deed haar verhaal in de documentaire Cyber Bully op dinsdagavond.
Het pesten in mijn jeugd was een puur fysiek gebeuren. Misschien dat er eens een briefje door de klas ging waarmee je de boel kon opstoken, maar de mietjes en de zwakkeren op school werden vooral lichamelijk belaagd. Opgewacht op het schoolplein. Uitgelachen, duwen en trekken. Imiteren, achtervolgen, jas en tas verstoppen. Al lukte dat niet, Karel was in ieder geval in de gelegenheid om zich te verdedigen.
Cyberpesten is van een andere orde en werkt als een onzichtbare sluipmoordenaar. Door te knippen en te plakken kun je het slachtoffer in alle mogelijke walgelijke gedaantes verpakken en vervolgens lekker anoniem met de kwetsende beelden bombarderen. Want wie is die vijand? Wie zit erachter? Gaat het om één persoon die het op mij gemunt heeft of is er een heel collectief met me bezig? Juist omdat je je niet fysiek kunt verweren, zoals in mijn tijd op het schoolplein, is het psychologische effect op het slachtoffer levensgroot, bleek uit Cyber Bully. Depressiviteit, leer-en gedragsstoornissen en in het ergste geval het diepe, eenzame dal.
Natuurlijk kwamen de onvermijdelijke “deskundigen” voorbij, die het probleem duidden. Als moderne leerkracht kun je natuurlijk je leerlingen op allerlei manieren bewust maken van het effect van cyberpesten. Maar na drieën, als de school uit is, trekken de jongeren zich terug in hun eigen puberkamertjes en zijn de wijze lessen van de meester of de juf al lang weer vergeten. Dan ga je lekker los, want slechts “vijftien procent” van de ouders is op de hoogte van deze kwalijke praktijken van hun zoon of dochter. Voor mij een even verontrustend gegeven als jonge pubers, die zich verhangen aan hun klerenkast.
Meisjes zijn in de meerderheid als het om cyberpesten gaat. Meisjes onder elkaar zijn gemener dan jongens, dat weet ik al zolang als dat ik met jongeren werk. Bovendien keek ik als vader wel eens verbaasd naar mijn eigen dochters, die vroeger nog wel eens het vel van elkaars neus trokken. Is overigens allemaal goed gekomen. Aan de ene kant leven we in een cybertijdperk, met ongekende digitale mogelijkheden, waar volwassenen net zo goed misbruik van maken als jongeren. Ik durf te wedden dat de computer en de mobiele telefoon ook als wapens worden ingezet bij echtscheidingen of ander volwassenenleed.
Toch is er een groot verschil tussen ons en de jongeren. Zij zijn nog véél meer afhankelijk van die moderne communicatiemiddelen, sterker nog, ze hangen hun hele leven eraan op. Toen het vaste facebookvriendinnetje van Magon liet weten dat ze afhaakte, omdat ze haar niet meer leuk vond, was dat het laatste zetje naar de zelfmoord.
Ik blijf erbij. De primaire taak van de ouders is om hun kroost bewust te maken van de waarde van digitale “vrienden”.
Of beter nog, de nul en generlei waarde van die likes of plotselinge blokkades. Docenten zijn er bovenal om kinderen iets bij te brengen en niet om de opvoeding van de vijfentachtig procent falende ouders te compenseren.
