Met de beslissing van de Franse Raad van State om het boerkiniverbod te schrappen lijkt er voorlopig een einde gekomen te zijn aan de maatschappelijke discussie in Nederland over dit onderwerp. Eindelijk. Voor te lang heeft dit onderwerp de media gedomineerd. Het bleef ons boeien, wat goed te verklaren is, want het is ook een boeiend onderwerp. Maar in retrospectief is het absurd dat we zo lang de discussie over dit onderwerp gevoerd hebben. En wel om drie redenen.
Het is absurd dat in een liberale democratie de overheid voor wenst te schrijven wat iemand op het strand wel of niet aan mag trekken. In een vrije, open samenleving is het niet aan de overheid om dit te bepalen. En het is al helemaal niet aan die overheid om vervolgens personen te dwingen kleding aan of uit te trekken. Onze samenleving is gebouwd op individualisme, op zelfbeschikkingsrecht voor elk individu. Als burger van dit land heb je dus het recht je te kleden zoals je wilt, zolang je een ander daarmee schaadt. Hoe een vrouw met een boerkini ander strandgangers precies schaadt moge een raadsel zijn. Een boerkini mag dan niet het meest aantrekkelijke outfit zijn (zo is het immers ook bedoeld), maar anderen schaden doet het niet. Laat de overheid zich dan ook niet hiermee bemoeien. Wat deze bemoeienis van de Franse overheid niet minder problematisch maakt is het feit dat een aanzienlijk deel van de Franse burgers haar nog steunt ook.
Waar komt deze houding vandaan? Uiteindelijk kunnen we dat alleen verklaren wanneer we kijken naar angst en afkeer voor de islam. De boerkini wordt door sommigen gepresenteerd als een uiting van radicalisme, en als een teken van gebrek aan aanpassingsbereidheid aan de Franse normen en waarden van de kant van Franse moslims. Maar wat mogelijk nog het meeste woede en frustratie oproept is dat de boerkini geen vorm van aanpassing van de islam inhoudt, maar juist een vorm van inpassing. Het inpassen van de islam in een Westerse context. Een context waarin een vrouw de mogelijkheid heeft om zowel Westers als moslima te zijn. Waar zij zich zowel kan bedekken als dat ze vrij naar het strand kan gaan. Dit is een uiting van het feit dat de islam steeds meer onderdeel wordt van onze samenleving, ook al is haar aanwezigheid nog niet genormaliseerd. En juist het feit dat de islam onderdeel van onze samenlevingen is geworden, zich hier ingepast heeft, roept, met name in het sterk seculiere Frankrijk, zoveel woede en afkeer op. En dat uit zich in maatregelen om daar waar een ingepaste islam zich manifesteert deze uit het straatbeeld te doen verdwijnen. Maatregelen als bijvoorbeeld het boerkiniverbod. Dit is een uiterst problamtische ontwikkeling waarvan deze episode ongetwijfeld niet het laatste hoofdstuk zal zijn.
Maar ondanks het feit dat deze vorm van overheidsbemoeienis met steun van een aanzienlijk deel van de Franse bevolking een kwalijke is, is het eveneens absurd dat in de maatschappelijke discussie de boerkini door sommigen werd gepresenteerd als een uiting van vrijheid. Dat een vrouw (of man) de vrijheid moet hebben om een boerkini te dragen zou buiten kijf moeten staan. Maar dat je die vrijheid hebt betekent nog niet dat de keuze voor een boerkini er een is die uit vrijheid geboren is. De draagster van de boerkini kiest er immers voor in een gebod te geloven dat een bepaalde kledingstijl verlangt. Daar ben je als burger uiteraard verder vrij in, we hebben hier immers godsdienstvrijheid, maar wanneer het puur vanuit vrijheid is dan kiest iemand geen kledingstijl die door een religie voorgeschreven wordt.
Dan kies je een kledingstijl voor jezelf waarbij je geen rekening hoeft te houden met allerlei ge- en verboden. En op het strand kies je dan meestal niet voor een boerkini, maar voor een wat luchtiger kledingstuk dat beter op de omstandigheden en activiteiten is afgestemd. Oftewel, de boerkini is dus geen uiting van vrijheid, ook al is het daarmee niet per definitie een uiting van onvrijheid. De keuze voor het dragen van de boerkini is niet uit vrijheid geboren, maar kan wel een vrije keuze zijn. Een vrije keuze om te geloven in een doctrine die stelt dat vrouwen zich dienen te bedekken voor God en/of mannen. Je kiest er dan zelf voor om jezelf bepaalde vrijheden te ontnemen. Dat is een keuze die je mag maken, maar het is geen keuze voor vrijheid. Het is een keuze voor inperking van vrijheid.
Ten slotte is het absurd dat we voor zo’n lange tijd aandacht aan dit onderwerp besteed hebben. Dag in dag uit was de boerkini voor velen het meest belangrijke onderwerp. Vergelijkingen met de jaren ’30 worden weer melodramatisch van stal gehaald, en sommigen deden alsof dit verbod het einde symboliseert van alle vrijheid in Europa. Naast het feit dat het ondanks alle ophef eigenlijk ging om een klein aantal incidenten in het zuiden van Frankrijk, waarbij een enkeling een boete kreeg of zich om diende te kleden (iets wat overigens ook heel normaal is voor mensen die naakt over straat gaan), en niet om structureel beleid over heel Europa, is het ook de vraag of er aangaande vrouwenrechten op dit moment niet meer prangende kwesties zijn.
Hoeveel vrouwen in Europa leven er wel niet in onvrijheid? Van hoeveel vrouwen worden hier wel niet fundamentele rechten geschonden? In elke grote stad van Nederland leven bijvoorbeeld honderden verborgen vrouwen, die als huisslaaf door hun (schoon)familie gebruikt worden. Elke zomervakantie keren vele vrouwen niet terug omdat ze in het land van herkomst zijn achtergelaten, of gedwongen zijn uitgehuwelijkt. Meisjesbesnijdenis vindt hier ook nog steeds plaats. En wat te denken van al die gevallen van vrouwenmishandeling? Recentelijk werd ons land ook geconfronteerd met een groeiend aantal kindbruiden uit Syrië. Waarom wordt hier niet meer aandacht aan besteed? Toch niet omdat dit soort zaken minder ernstig zijn dan het boerkiniverbod? Is het omdat deze vrouwen anoniem zijn, en geen gezicht hebben? Is het omdat ze niet in de media kunnen verschijnen? Of is het omdat het niemand echt interesseert wat hen overkomt, omdat het veel interessanter is om in de (social) media mee te gaan in een hype? Misschien is het tijd om, naast het boerkiniverbod, ook aandacht te besteden aan veel problematischere zaken die niet in Frankrijk, maar gewoon hier in ons eigen land plaatsvinden.
Het is dus absurd dat de Franse overheid gepoogd heeft een kledingstuk te verbieden, met steun van de bevolking. Het is absurd dat, ondanks dat mensen vrij zijn om voor de boerkini te kiezen, de boerkini door sommigen als een keuze voor vrijheid werd gepresenteerd, daar waar het dat niet is. En het is absurd dat dit onderwerp velen, inclusief ondergetekende, zo lang bezig heeft gehouden, terwijl er nog zoveel andere zaken zijn in ons land en andere Europese landen die onze aandacht verdienen, zaken waarbij er sprake is van vrijheden en rechten die op nog veel ernstigere wijze worden geschonden. Het is daarom goed dat met de beslissing van de Franse Raad van State deze discussie afgesloten kan worden. Er zijn immers nog veel ernstigere schendingen van rechten en vrijheden in Nederland en Europa die onze aandacht vele malen meer verdienen.
