Naast Syrië zouden er ook Nederlandse jihadisten in Egypte zitten. Experts denken echter dat het om een handjevol Nederlandse strijders gaat. Sinds de afzetting van Morsi wordt Egypte steeds vaker geteisterd door aanslagen. Vooral tegen politie en leger, maar sinds de aanslag op een toeristenbus bij Taba half februari dus ook op toeristen. Reden voor Nederland om toeristen uit het Zuiden van de Sinai te evacueren. Eerder werd bekendgemaakt dat er meer dan 100 Nederlandse jihadisten actief zijn in Syrië. Minister Ronald Plasterk gaf in maart aan dat de Nederlanders behalve in Syrië ook meedoen aan de jihad in Egypte, Jemen en Somalië.
Eduard Messchaert, persvoorlichter van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding geeft aan dat de meeste jihadgangers uit Nederland in Syrië zitten, maar dus ook in Egypte.
“Enkelen bevinden zich in de jihadgebieden, waartoe ook een deel van de Sinaï gerekend kan worden,’’ zegt Messchaert. “Maar over de exacte aantallen of achtergronden van deze personen kunnen we geen mededelingen doen.”
Om hoeveel Nederlanders het gaat, is dus niet duidelijk. Wel wordt gedacht dat zij kennis en gevechtservaring opdoen en in contact staan met leden van lokale en regionale terroristische groeperingen. Via deze contacten zouden zij ook in het vizier komen van internationaal opererende terroristische netwerken en organisaties, waardoor hun netwerk uitbreidt.
Volgens Peter Knoope, directeur van het Internationaal Centrum voor Contra Terrorisme in Den Haag, wordt er in ieder geval niet geronseld vanuit Egypte. De Syrië-gangers zijn volgens hem een heel ander verhaal: zij worden actief gerekruteerd door groepen vanuit Syrië. Ook in de straten van Nederland –met zogenaamde ‘hotspot’ steden- en op internet worden zij overgehaald om deel te nemen aan de jihad. De boodschap is duidelijk: Onze moslimbroeders en zusters zijn in de problemen, doe iets.
“Wij zien die actieve rekrutering niet vanuit Egypte,’’ zegt hij. “Het is ook niet zo dat iemand ‘s ochtends wakker wordt en denk: ik ga nu naar Syrië. Daar is goed over nagedacht.”
Egypt Air, de Egyptische luchtvaartmaatschappij, meldt verdachte personen die op het vliegtuig willen stappen aan de AIVD. Het gaat hierbij vooral om jonge mannen die bijvoorbeeld armoedige kleding aanhebben, maar met een flink pak contant geld reizen, en met contact geld een enkeltje kopen naar Cairo of via Cairo naar Beiroet, aldus een woordvoerder.
Na de val van president Mubarak ontwikkelde de Sinaï zich tot een jihadistische vrijhaven. Daar genoten de extremisten relatief veel vrijheid onder de SCAF, de opperste militaire raad die Egypte tussen februari 2011 en juli 2012 regeerde. En onder Morsi was het niet anders. De machthebbers werden te zeer in beslag genomen door wat er in Caïro en andere steden gebeurde. Het huidige regime heeft de jacht op de jihadisten in het noorden van de Sinaï echter geopend. Maar bij deze schoonmaakactie van het leger is er al veel collateral damage te betreuren: onschuldige burgers worden opgepakt, of hun huizen worden vernield, of ze komen in het ergste geval om bij de niet altijd even precieze bombardementen.
Opmerkelijk: vorige week nog zei Generaal Mohamed AlShahat dat het Egyptisch leger de Sinai volledig onder controle had. “De Sinai is duidelijk stabiel, ondanks de geruchten dat er nog steeds terroristische elementen en tunnels in het noorden van de Sinai zijn”
De Egyptische hoofdstad Cairo is de laatste maanden steeds vaker het doelwit van terroristische aanslagen waaronder een zelfmoordaanslag, veel bomaanslagen en diverse schietincidenten tegen de politie. De meest bekende terreurgroepering in Egypte genaamd Ansar Bait al-Maqdis (‘Aanhangers van Jeruzalem’), bevindt zich in het noordoosten van de Sinaï-woestijn en opereerde voornamelijk daar. Echter, sinds de afzetting van Morsi op 3 juli heeft de groep haar activiteiten aanzienlijk opgevoerd en aangevuld met aanslagen in de rest van de Sinaï, Cairo en in andere delen van Egypte.
Sinds eind januari laat ook een nieuwe jihadistische groep Ajnad Misr (‘Soldaten van Egypte’) van zich horen. Zij eisen de aanslagen in Cairo op. Ansar Bait al-Maqdis noemde hen ‘onze broeders’. Twee weken geleden bracht Ajnad Misr hun eerste video uit, waarin ze verklaren dat de wanpraktijken van de Egyptische politie -zoals het slaan van demonstranten en het martelen van gevangenen- de voornaamste reden voor de aanslagen zijn.
Als er Nederlanders naar Egypte vertrekken dan zouden zij zich naar alle waarschijnlijkheid bij één van deze twee groeperingen aansluiten.
Mohammed Sabry, een Egyptische journalist en Sinaï-expert, denkt dat Ansar Bait al- Maqdis als volgt te werk gaat: De leiding kiest een doelwit uit, levert de financiën en voor de desbetreffende aanslag worden lokale mensen gezocht, geen buitenlandse jihadisten.
“Zij kennen de weg, de taal en het systeem niet. Bovendien vallen ze ook nog eens extra op. Extremistische groepen gebruiken juist lokale mensen om operaties uit te voeren omdat zij minder opvallen,” zegt Sabry.
De Egyptische veiligheidsexpert Saif al-Yazl, denkt dat er tussen de 3000 en 5000 strijders in de Sinaï zitten. Een flink deel daarvan is al naar het vasteland gevlucht.
Naast Syrië zouden er nu ook al Nederlandse strijders van het extremistische al-Qaeda om het leven zijn gekomen in Jemen. Althans, dat heeft de president Abd Rabbuh Mansur Al-Hadi gezegd. Volgens hem zouden de omgekomen jihadstrijders onder andere uit Australië, Kenia, Nederland, Brazilië, Duitsland en Frankrijk. En wie dat niet wil geloven, moet maar even in het mortuarium (‘de koelkast des doods’) komen kijken, want daar liggen er volgens hem genoeg. “Zeventig procent van de al-Qaeda strijders komt uit andere landen. Wij hebben de lichamen aan de desbetreffende landen aangeboden, maar zij hebben die geweigerd,’’ aldus de president.
Het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de Jemenitische autoriteiten om opheldering gevraagd. De Nederlandse ambassade in Jemen heeft geen berichten over Nederlandse doden ontvangen, laat een woordvoerder van het ministerie weten.
Sabry denkt dat de Jemenitische regering meer geld probeert los te peuteren van westerse landen en de aantallen daarom overdrijft. De regering kampt met hoge kosten door de constante bestrijding van terroristen.
“Natuurlijk zijn er buitenlandse strijders, ook in Egypte en Jemen, altijd al geweest, maar de aantallen in Jemen zijn zwaar overdreven. Dat doet de regering al tientallen jaren. Voormalig president Ali Abdullah Salih kreeg sinds de jaren miljoenen euro om terrorisme te bestrijden. Maar in plaats van dat het terrorisme afnam, neemt het alleen maar toe,” legt Sabry uit.
De Jemenitische regering gebruikt het geld ook om regionale leiders, zoals die van de shiitische houthi’s in het noorden, af te kopen, zegt Knoope.
“En dat geld is er niet meer,’’ zegt hij, eraan toevoegend dat er momenteel wellicht een paar strijders in Jemen zitten. Het zou hierbij mogelijk gaan om de tweede generatie Somaliërs die in Londen wonen en ook in het bezit zijn van een Nederlands paspoort.
“Je kunt je afvragen in hoeverre zij nog iets met Nederland te maken hebben. Technisch klopt het dan dat ze Nederlands zijn, maar wat zijn in dat geval de banden met ons land?” besluit Knoope.
In heel Egypte vonden vrijdagochtend drie aanslagen plaats. In het zuiden van de Sinaïwoestijn blies één zelfmoordenaar zichzelf op bij het leger- en politiecheckpoint in el-Tur. Hierbij kwam een soldaat om en raakten drie agenten gewond, aldus het Egyptische ministerie van Binnenlandse Zaken.
Op 7 oktober ging in El Tur , honderd kilometer voor Egypte’s belangrijkste badplaats Sharm El-Sheikh, een zware autobom af. Er vielen twee doden, ruim vijftig mensen raakten gewond. Het was de eerste aanslag in het zuiden van de Sinaï in jaren. Ansar Bait Al-Maqdis, ook wel Ansar Jerusalem (‘Aanhangers van Jeruzalem’) genoemd, eiste net als een week geleden de aanslag op.
Een tweede zelfmoordenaar blies zichzelf op bij een bus op de hoofdweg van el-Tur naar Sharm El-Sheikh. Volgens de autoriteiten gebeurde dit bij Ras Zara, 35 km voorbij el-Tur, en 75 km voor Sharm el-Sheikh. Bij de aanslag raakten vier Egyptenaren gewond. Op de weg tussen el-Tur en Sharm el-Sheikh stond in november geen ander checkpoint. Alleen als je Sharm binnenrijdt is er één, maar die stelt weinig voor.
Een derde aanslag, bevestigd door de Egyptische staatsmedia, vond plaats buiten een rechtbank in Heliopolis, in het oosten van Cairo. Daarbij is tenminste één politieman omgekomen en raakten drie anderen gewond.
