De Europese verkiezingen komen er aan, dus het is weer smullen geblazen voor de liefhebbers van politieke bullshit bingo. Van pseudo-kritisch babbelen over ‘stofkammen’ die door Europa gehaald moeten worden, via boetes voor lidstaten die niet aan strikte ‘werkloosheidsnormen’ voldoen, tot aan populistische angstbeelden over het ‘blok tegen China’ dat gevormd moet worden. Allemaal verwoede pogingen om aan de kiezer te laten weten dat ze heus wel meetellen en wat kunnen regelen, daar in Brussel. Maar het feit dat de lijsttrekkers vooral bezig zijn om uit te leggen dat het instituut Europees Parlement heus wel wat voorstelt, laat zien dat ze vooral hun bestaansrecht proberen te rechtvaardigen.
Een vreemde insteek voor een verkiezingscampagne, tenzij iemand een voorbeeld kan noemen van Tweede Kamer-kandidaten die gingen uitleggen waarom het instituut waar zij voor gekozen wilden worden zo belangrijk is voor onze democratie. Kortom: de burger is ernstig vervreemd van het Europarlement, of beter gezegd: het Europees parlement nog altijd niet volledig geaccepteerd door de burger. Dit terwijl dit parlement, bestaande uit vertegenwoordigers van het volk, bij uitstek het Europese instituut zou moeten zijn waar kiezers zich in herkennen, en dus ook door vertegenwoordigd voelen.
Die herkenning van onze vertegenwoordiging in Europa was er heus wel, alleen niet op de door politici gewenste manier. Het afgelopen jaar werd vooral gekeken wat ‘onze’ ministers (zoals bijvoorbeeld Dijsselbloem) of ‘onze’ regeringsleiders (zoals Rutte) allemaal wel of niet hadden beloofd in en aan Brussel. Maar dat gaat over indirecte vertegenwoordiging: kiezers stemmen op een nationale partij, en als die wint, levert die partij de ministers die plaatsnemen in de Raad van de Europese Unie of de Europese Raad. Dus zelfs al doen de lijsttrekkers tijdens de campagne alsof Europa over van alles en nog wat beslist, kiezers doen er goed aan om vooral nationaal te stemmen als zij hun stem in Europa willen laten gelden. Het zijn namelijk de ministers die wetsvoorstellen van de Europese Commissie behandelen: het Europees Parlement mag daar zijn plasje over doen, maar hun invloed is bij lange na niet te vergelijken met die van de nationale parlementen.
Ondertussen doen de lijsttrekkers alsof ze heel wat hebben geregeld ondertussen in Brussel. Zo hebben zij eigenhandig afgelopen jaar de eurocrisis weten te bedwingen. Of het ontstaan van een fiscale unie of een Europees leger voor de poorten van de hel, voor u kiezer, weggesleept. Zo liggen er ook banen in Europa voor het oprapen, die de lijsttrekkers stuk voor stuk – voor u, kiezer – naar Nederland zullen halen.
Laat u niets wijsmaken. Het Europarlement heeft slechts een adviserende rol bij buitenlands- en veiligheidsbeleid, fiscaal beleid, familierecht, eurobeleid en het werkgelegenheidsbeleid. Eurocrisis-zaken vallen dus duidelijk onder fiscaal dan wel eurobeleid, en dus ver buiten de wetgevende macht van het Europees Parlement. Wanneer kandidaten dus claimen wetten of pakketten te hebben ‘doorgevoerd’ of ‘aangenomen’ is dit de facto onjuist: een adviserend ‘ja’ is alles wat ze hebben mogen geven. ‘Bij het kruisje tekenen’, zoals dat in goed Nederlands heet.
Kortom de Europese verkiezingen van 2014 zijn zeker different this time. Kandidaten tuimelen over elkaar heen om te laten zien hoe belangrijk ze wel niet zijn, hoe groot of hoe klein ze de EU voor u persoonlijk zullen gaan maken. Om hun argumenten kracht bij te zetten, halen ze stuk voor stuk voorbeelden aan over zaken waar het Europarlement geen bal over heeft te zeggen. Fiscaal beleid, eurobeleid en ja, ook de vanwege de situatie in de Oekraïne ineens populaire kwestie ‘Europees leger of niet’, vallen allemaal buiten hun bevoegdheid. Wat betreft de werkgelegenheid kunt u er vanuit gaan dat de enige werkgelegenheid die Europarlementariërs ooit op hun conto hebben kunnen bijschrijven, het aannemen van de eigen beleidsmedewerkers zijn geweest.
Dat maakt de vraag ‘hoe komt het dat de burger zich niet vertegenwoordigd voelt?’ buitengewoon cynisch. Maar niet getreurd, voor een zwaarwegende stem in Europa kunt u ook gewoon sms’en zaterdag, tijdens het meest democratische feestje van Europa: het Eurovisie Songfestival.
