Het principe van democratie is supereenvoudig: je stemt op iemand die de komende jaren probeert het verkiezingsprogramma van zijn partij te realiseren. Het principe van Europese democratie is een stuk minder eenvoudig. Wie kan zich bijvoorbeeld beelden voor de geest halen van een Europees Parlement in actie? Waar net als in de Tweede Kamer een debat wordt gevoeld op het scherpst van de snede? Waar gestreden wordt voor idealen op een Europees strijdtoneel? Zulke debatten zijn er niet in Brussel en Straatsburg.
Europarlementariërs leggen verklaringen af van één minuut, die vervolgens in de 23 officiële talen van de EU worden vertaald. En uiteraard wordt er overlegd in de Europese vergaderzalen. Heel veel overlegd. En natuurlijk gestemd. Over belangrijke zaken, dat zeker.
Hoewel het parlement niet op alle onderwerpen een vetorecht heeft, neemt de macht van de 766 Europarlementariërs ontegenzeggelijk toe. Dat de Europese volksvertegenwoordiging vastbesloten is dat de volgende voorzitter van de Europese Commissie uit haar gelederen komt, is daar een goed voorbeeld van.
Dat het zo moeilijk is om een keuze te maken voor de Europese verkiezingen, ligt maar deels aan het ontbreken van debat in het Europees Parlement. Politieke partijen maken de keuze nog eens extra ingewikkeld. Neem D66. Voor wie vaart wil achter het Europese project, een goede keuze. Tenminste, tot D66-leider Alexander Pechtold vorige week op het toneel verscheen. ‘Europa gaat te snel voor veel mensen’, zei hij in Nieuwsuur. En hoewel de slogan van D66 ‘Nu vooruit’ is, bepleite Pechtold ‘een stap opzij in Europa’.
‘Waar het CDA in Nederland fel tegen een federaal Europa is, staat doodleuk in het Manifesto van de Europese fractie dat er een ‘politieke unie’ moet komen’
Los van deze campagneblooper is het voor D66- én VVD-stemmers sowieso lastig stemmen. Beide partijen zitten in een Europese liberale fractie en een stem op de VVD is dus in veel gevallen ook een stem op D66 en omgekeerd.
Maar met de andere partijen is het niet makkelijker: de PVV-stemmer moet accepteren dat die partij wil samenwerken met een partij waarin antisemitisme jarenlang de boventoon voerde.
Dat is niet het enige. Partijen als Front National en Vlaams Belang stemden bijvoorbeeld onlangs in het Europees Parlement tegen een Europees actieplan tegen homofobie. De PVV onthield zich van stemming, terwijl de partij in Nederland zich laat voorstaan op zijn homovriendelijkheid.
Het CDA dan? Dat lijkt een veilige keuze. Maar waar de partij in Nederland fel tegen een federaal Europa is, staat doodleuk in het Manifesto van de Europese fractie (pdf) dat er een ‘politieke unie’ moet komen. Het is moeilijk voorspelbaar hoe zo’n unie mogelijk is zonder van Europa een federatie te maken. En met Angela Merkel als meest machtige politicus in Europa, christendemocraat en groot voorstander van verdere Europese integratie, mag dat ook niet verbazen.
GroenLinks is bij misschien nog wel de meest bijzondere fractie aangesloten: die van de Groenen/Vrije Europese Alliantie. Daar zit de bekende Duitse partij Die Grünen in, maar ook de Fryske Nasjonale Partij en partijen die voor een onafhankelijk Schotland en Catalonië pleiten. Een bijzonder samenraapsel dus. Het is niet zo dat je meteen voor de onafhankelijkheid van Friesland stemt door het hokje donderdag bij GroenLinks rood te maken, maar toch…
Ook wie zijn hoop op ChristenUnie/SGP heeft gezet, komt bedrogen uit. De Europese fractie is weliswaar groot (de vijfde stroming in Europa, net een zetel minder dan De Groenen/Vrije Alliantie), maar bestaat uit meer dan orthodoxe protestanten. Zo zijn de Britse Conservatieven aangesloten bij deze fractie. Deze grote partij is voortgekomen uit de Tories, hoeders van de Anglicaanse kerk. Een afsplitsing dus van het door orthodoxe-protestanten zo verfoeide katholicisme.
De linkse stemmer heeft het misschien nog het makkelijkst. De PvdA is van oudsher stevig ingebed in de sociaaldemocratische familie. Wel met partijen als de Franse sociaaldemocraten die veel weg hebben van de PvdA van vroeger (geen markt, geen privatiseringen). De SP heeft vrienden gemaakt bij uiterst links, wat gezien de standpunten van de partij geen vreemde keuze is. Wie een fractie met (oud)communisten uit Oost-Europa op de koop toe neemt, zal in ieder geval niet voor verrassingen komen te staan.
