Toegezegde banen die op het allerlaatste moment afgezegd worden, hypotheken en kredieten die geweigerd worden. Herkent u dat? Zo ja, dan is er misschien meer aan de hand dan u wordt verteld. Waarschijnlijk is van u een gefingeerd profiel aangemaakt, of u heeft een strafblad waarvan u het bestaan niet weet. Let wel, het gaat hier niet over identiteitsfraude, maar over wettelijk toegestane praktijken
Uw privé-gegevens worden op talloze plekken vastgelegd. Denk aan de Gemeentelijke Basisadministratie, uw zorgverzekeraar, energieleverancier, belastingdienst, de BKR, webwinkels, sociale media enzovoorts. Gemiddeld genomen staat u geregistreerd in 375 datasystemen. Facebook, Google en straks ook WhatsApp leven van uw privé-gegevens en zijn daardoor op de beurs miljarden waard. In die privé-gegevens van u wordt namelijk druk gehandeld. U bent voor commerciële bedrijven geld waard, alleen ziet u daar zelf niets van terug.
Op zich lijkt het allemaal tamelijk onschuldig. Anders wordt het wanneer databrokers, dat zijn bedrijven die handelen in uw privé-gegevens, op eigen houtje een profiel van u samenstellen zonder dat u daar iets van afweet, en die data aan bedrijven en financiële instellingen leveren. De firma 4orange is zo’n bedrijf. 4orange claimt dat ze de data hebben van 1,7 miljoen huishoudens, gebaseerd op 70 kenmerken. Van levensfase, opleiding tot inkomen en betalingsgedrag. Voorbeeld van zo’n profiel, dat overigens niet afkomstig is van 4orange.
Man. Alleenstaand. Geen kinderen.Tussen de 25 en 34 jaar oud. Woont in een koopwoning. Hoogst genoten opleiding: mavo. Werkt voor de overheid en heeft een beneden modaal inkomen. Heeft veel video-en geluidsapparatuur in huis, geen belangstelling voor sport op tv en houdt van klussen in en rondom het huis. U leest het echt, dit soort profielen worden aangemaakt zonder dat u daar enige weet van heeft. Zelf verzamelen deze databrokers de gegevens van u door verschillende databestanden aan elkaar te koppelen. Die data kopen ze van allerlei instanties en bedrijven.
Problematisch wordt het wanneer de gegevens in het profiel niet kloppen. Zo blijkt de persoon met het bovenstaand profiel in werkelijkheid een universitaire opleiding te hebben, verdient hij bovenmodaal en houdt hij helemaal niet van klussen.
Dat die profielen bestaan zonder dat men daar iets vanaf weet is al kwalijk. Wanneer ze dan ook nog eens niet juist zijn, is het ernstig. Immers, instanties en bedrijven die gebruik maken van deze profielen nemen deze mee in hun beoordeling over uw privésituatie. Denk aan een lening of verzekering die u wilt aanvragen, of wanneer u iets op afbetaling wilt kopen.
Ook uw postcode kan reden zijn om u een krediet of aankoop op afbetaling te weigeren. Er bestaan lijsten met een overzicht van de “sterke” en “zwakke” postcodegebieden in Nederland. Woont u in een sociaal-economisch zwak postcodegebied, dan kunt u problemen krijgen met het aanvragen van een krediet of zoiets simpels als het afsluiten van een telefoonabonnement. Ook al heeft u een hoog inkomen en een uitstekende opleiding. Zelfs bij sollicitaties wordt er, in eerste instantie en afhankelijk van de functie, gekeken naar uw postcode.
Helemaal fout gaat het wanneer blijkt dat u een strafblad heeft waarvan u het bestaan niet weet. Bij uw gemeente kunt u, met veel moeite, een lijst krijgen van de bij hen bekende instanties waar uw gegevens liggen opgeslagen. Op die lijst staat ook het Justitieel Documentatie Systeem (JDS). Wie vermeld wordt in deze databank heeft een strafblad, en dus een probleem.
Werd u bijvoorbeeld als student ooit bekeurd voor het buiten zetten van een plastic zak met huisafval naast een uitpuilende vuilnisbak, dan is die bekeuring automatisch geoormerkt als een milieudelict, zijnde een misdrijf. Anders dan een reguliere verkeersovertreding heeft u, zonder dat u het weet, een strafblad.
Je kunt er natuurlijk je schouders over ophalen, maar wanneer iemand te boek staat bij het JDS met een strafblad dan heeft hij een probleem. Wanneer iemand solliciteert naar een verantwoordelijke functie dan wordt meestal gecheckt of zijn naam voorkomt bij het JDS. Ook als je een hypotheek of een krediet aanvraagt bij de bank. Indien dat zo is haakt de potentiële werkgever of bank meestal automatisch af en gaat de baan of het gevraagde krediet aan je neus voorbij. De bank zal je de hypotheek of het bedrijfskrediet weigeren. Een strafblad is een strafblad, of dat nu voor een gepleegde moord, diefstal of verkrachting is, óf voor een vrij onschuldige milieuovertreding.
Is iemand op de hoogte van zijn strafblad en het gepleegde “delict”, dan kan hij zelf bij zijn potentiële werkgever of de bank daar vóóraf uitleg over geven. Maar wanneer iemand volledig onwetend is dat hij een strafblad heeft dan kunnen er onverklaarbare dingen in het leven gebeuren.
De moraal van dit verhaal is dat mensen zich meer bewust dienen te zijn van wat er over hun bekend is. Toegegeven, het is een hele onderneming om daar achter te komen, en veel mensen zal het overigens een worst wezen. Maar wanneer om onverklaarbare redenen een aantal zaken onverwacht anders lopen dan u gedacht had, dan mag u zich zorgen maken en op onderzoek uitgaan.
U bent namelijk al lang niet meer heer en meester over uw eigen privégegevens, en u bent voor instanties en bedrijven wellicht niet de persoon die u in werkelijkheid blijkt te zijn.
