Pim Fortuyn was gewoon een buitenbeentje om het maar zo te zeggen. Hij sprong er echt bovenuit. Niet alleen qua kledingstijl, maar gewoon hoe hij sprak over dingen en hoe-ie dat gewoon… (…) welbespraakt, duidelijk zijn mening kunnen vertolken naar het volk, dat iedereen het kan begrijpen. En niet bijvoorbeeld als, het mooiste voorbeeld was eigenlijk Jan Peter Balkenende die altijd in hele moeilijke bewoordingen… ik moet zeggen dat Rutte daar ook wel een handje van heeft. Maar dat ze gewoon in veel te moeilijke bewoordingen… en eromheen draaien… dat dat daarom voor het grootste gedeelte van het volk niet meer duidelijk is waar het nu uiteindelijk om gaat. En dat vind ik jammer. Pim Fortuyn die kon altijd wel dingen zo vertalen dat ook Henk en Anita om het maar even zo te zeggen… het ook begrepen. (interview 17)
Hogeropgeleiden
In het publieke debat vragen velen zich af hoe het toch mogelijk is dat Geert Wilders zoveel aanhang heeft weten te verwerven, en waarom zijn aanhang steeds weer op peil blijft. Hogeropgeleide burgers wijzen graag op allerlei feiten die PVV-aanhangers kritisch zouden moeten maken, zoals de gebroken beloften over bezuinigingen in de zorg, gebroken beloften over de verhoging van de AOW en PVV-Kamerleden die halve criminelen zouden zijn.
Er zijn veel redenen om de PVV te wantrouwen, en veel politiek-geïnformeerde burgers doen dat dan ook. Zij denken met een goede mix van argumenten en standpunten de PVV-achterban uiteindelijk te kunnen overtuigen geen Wilders te stemmen en hen van gedachten te kunnen laten veranderen over allerlei maatschappelijke en politieke thema’s. Erg veel succes hebben ze daar voorlopig niet mee. Waarom lijkt inhoudelijke of organisatorische kritiek op de PVV de achterban van de partij nauwelijks te deren?
Taalvaardigheid
Een antwoord is: omdat er een groot verschil bestaat in taalvaardigheid tussen de hogeropgeleide politiek-geïnteresseerden die het publieke debat beheersen en de rest van de bevolking. Veel PVV-aanhangers hebben een lage opleiding, hebben niet het taalniveau van een academicus en hebben behoefte aan informatie die op hun eigen niveau wordt aangeboden. Alleen Wilders en voorgangers als Verdonk en Fortuyn voldoen aan die wens.
Waarom is er toch zo weinig aandacht voor deze simpele constatering? Is het misschien omdat het een arrogant argument is? Is het uit de hoogte om te stellen dat ‘anderen’ eenvoudigere taal nodig hebben? Nee, want veel burgers vragen er zelf om. Hierboven is een 21-jarige, bijna afgestudeerde HBO-student aan het woord. Taalvermogen is voor veel burgers een probleem, niet alleen voor burgers zonder opleiding. Ook hogeropgeleiden hebben er massaal last van. Wie herinnert zich nog de commotie omtrent de taaltoets voor Pabo-studenten? Zij gaan in de statistieken ruimschoots door voor hoger opgeleid.
Politieke partijen die burgers willen overtuigen van hun zienswijze hebben niet alleen een inhoudelijk verhaal nodig, ze hebben ook een taal nodig die burgers kunnen begrijpen. De meeste leden van politieke partijen hebben tegenwoordig een universitaire opleiding en daarmee zijn veel politici voor veel burgers onbegrijpelijk geworden. Zolang dat gegeven wordt genegeerd, zal Wilders daar wel bij varen.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Dit is de zesde blog uit een serie over de achterban van de PVV. Als inspiratiebron voor deze blogs maakt hij gebruik van interviews die afgelopen najaar zijn afgenomen door studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
