De Nederlandse samenleving is volgens sommigen zo doortrokken van haat en discriminatie, dat steeds meer politieke partijen pleiten voor een speciale racismepolitie. De firma Denk deed dat begin deze maand en deze week komen we de nieuwe dienders tegen in het PvdA-verkiezingsprogramma. Een aparte afdeling waar gespecialiseerde agenten speuren naar racisme en zorgen voor de aanhouding van mensen die zich daar mogelijk aan schuldig hebben gemaakt. Er wacht de racismepolitie veel werk.
Van alle vooroordelen is racisme wel de meest schaamtevolle. Beschuldigd worden van homohaat of vrouwenhaat lijkt me al geen pretje, maar voor racist uitgemaakt worden is de moeder aller schandpalen. Terecht, want de geschiedenis ligt bezaaid met onrecht, geweld en massamoord met racisme als vertrekpunt. Daarom hebben we een grondwet en een wetboek van strafrecht om herhalingen uit het verleden zo veel mogelijk te voorkomen.
Toch is het uitbannen van racisme makkelijker in een verkiezingsprogramma te schrijven, dan in het echte leven voor elkaar te krijgen. Dat heeft te maken met de onuitroeibare vooroordelen in onszelf en de mate waarin deze door anderen worden ervaren.
Het meisje dat iedere middag op weg naar huis op de hoek van de straat wordt uitgescholden door een groepje Marokkaans-Nederlandse hangjongeren zal op een gegeven moment een andere route naar huis kiezen. En als zij op een ander moment in de stad zo’n zelfde groepje – maar andere – jongens ziet, zal haar achterdocht haar een blokje om doen lopen. Zij neemt net als ieder ander haar kennis en ervaring mee naar de volgende dag. Om zonder vooroordelen te leven zouden we iedere ochtend met een nieuw stel hersens moeten wakker worden.
Ook al zit de weerzin tegen vooroordelen nog zo diep en kunnen ze de plank behoorlijk mis slaan, iedere dag een nieuw stel hersens lijkt me een nog grotere hel. Vooroordelen kunnen ons niet alleen beschermen tegen gevaar, maar ook tegen een eindeloze herhaling van zetten. De Britse arts Theodore Dalrymple doet daar een aardig boekje over open in Leve het vooroordeel! (2007).
Het onopvallende – maar racistische – vooroordeel van het meisje op weg naar huis kan natuurlijk ook minder subtiel. Vorige week kwam Justitie met een eis in de zaak van een ernstige vechtpartij. Aanleiding voor de vechtpartij was het uitschelden van een Marokkaans-Nederlandse vrouw voor ‘negerhoer’. De vrouw liep met haar donkere vriend in de binnenstad van Amsterdam en kreeg de racistische ‘kwalificatie’ van een groepje Marokkaans-Nederlandse jongeren.
Niet alles wordt aan de grote klok gehangen, maar steeds vaker wordt het fenomeen landelijk nieuws. Zoals het jongetje op een zwarte school in Amsterdam-Noord, die als enige witte in zijn klas net zo lang voor ‘kut-Hollander’ werd uitgemaakt tot ie thuis huilend aan de keukentafel zat en zijn ouders hem van school haalden.
‘Negerhoer’, ‘kut-Hollander’ of ‘kut-Marokkaan’ laten weinig twijfel over de bedoeling van de afzender. Maar de racismepolitie zal ook te maken krijgen met een groot schemergebied, waarin mensen racisme erváren, maar waar niet duidelijk is of dat ook de opzet van de afzender ís.
Zo kan een voetbalanalist op televisie over een aspirant-politica met een donkere huidskleur zeggen dat zij ‘rondloopt zo trots als een aap’. De aspirant-politica voelt zich racistisch bejegend en belt de racismepolitie. Wat doet die? De voetbalanalist na de uitzending voor verhoor meenemen naar het bureau? Alwaar de voetbalanalist mag uitleggen dat ie ‘apetrots’ bedoelde, maar per ongeluk ‘apetrots’ en ‘zo trots als een pauw’ contamineerde?
De onwrikbare gevallen van racisme zijn volgens advocaat Spong prima met de huidige middelen aan te pakken. Als we willen. Mijn achterdocht is dat het idee van een speciale racismepolitie niet bedoeld is, om racisme beter te bestrijden, maar om het groeiende leger gekwetsten gerust te stellen, dat er nieuwe kansen onderweg zijn, om hun plaaggeesten de mond te snoeren. Dat gaat de racisme-agenten een hoop werk bezorgen, maar het levert noch een vrije noch een verbonden samenleving op.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
