Nog niet zo lang geleden was de VVD bijna de grootste partij van het land. Hoe anders is dat nu: de VVD is onzichtbaar en wordt op veel VVD-onderwerpen rechts ingehaald door Geert Wilders. Criminaliteit, immigratie, integratie, files, Europa en belastingen: voor rechtse stemmers was vroeger de VVD favoriet, nu is dat de PVV.
Waarom komt de VVD toch niet met een overtuigend tegengeluid? Veel mensen weten heus wel dat de voorstellen van Wilders niet haalbaar zijn: Nederland verlaat de EU nooit, relschoppers worden nooit in de knieën geschoten en de kopvoddentaks wordt nooit ingevoerd. Genoeg mogelijkheden voor de VVD om zich neer te zetten als realistisch en fatsoenlijk alternatief voor de PVV. Waarom gebeurt dat toch niet? Het antwoord is dat de VVD de PVV-stemmer niet ziet staan en alleen gericht is op zichzelf.
Jonge VVD-kandidaten
Afgelopen vrijdag werden de jonge VVD-kandidaten voor de gemeenteraden gepresenteerd bij een bijeenkomst in Den Haag. De kandidaten verdrongen zich op het podium om uit te leggen waarom zij in hun gemeente het verschil gaan maken. De ene gemeente moet snel een nieuw gemeentehuis krijgen, elders moet het uitgaansgebied worden aangepakt en in weer een andere gemeente zijn te weinig woningen voor studenten. Een paar kandidaten hadden geen campagnethema, maar dat mocht de pret niet drukken: ze hadden allemaal hoge verwachtingen van de uitslag.
Hoe realistisch zijn deze kandidaten? Vaak is dit onduidelijk, maar als een Haagse VVD-kandidaat zegt dat ze de verkiezingen gaan winnen, ga je toch twijfelen aan zijn realiteitszin. In Den Haag doet de PVV immers ook mee. De kandidaten en het publiek spraken er niet over en deden net alsof deze grote electorale concurrent niet bestond. Problemen in oude wijken? Gedoe rond de WMO? Nooit van gehoord. VVD-kandidaten zijn tijdens de kandidaatstellingsprocedure duidelijk niet getoetst op contact met de burger en inzicht in wat burgers tegenwoordig bezighoudt.
Agenda van de burger
Wat hebben deze lokale VVD-strijdpunten te maken met de massale onvrede die de bron vormt van Wilders’ populariteit? Stel dat de VVD in veel gemeenten gaat besturen, leidt dat dan tot minder onvrede? De aanwezigen hadden er geen antwoord op. Bij het stellen van deze vraag, realiseerden ze zich plotseling dat ze de agenda van de burger niet kennen en daar nog nooit naar hebben gevraagd. Dan is dat canvassen van de PvdA bij nader inzien toch zo gek nog niet. VVD-ers hebben het nog nooit gedaan.
Deze VVD-kandidaten kennen alleen hun eigen agenda. Zij zijn allen hoog opgeleide, blanke mannen. Ze komen allen uit een beschermd milieu, hebben allemaal genoeg geld om te studeren, hockeyen en borrelen. Ze gaan er vanuit dat maatschappelijke problemen aan hen voorbij zullen gaan: ze krijgen allemaal een goedbetaalde baan, een groot huis, een flinke auto en een plaats in de gemeenteraad.
Deze kandidaten hebben zich nog nooit bekommerd om mensen uit andere sociale lagen dan die van zichzelf. Het probleem is niet dat ze met meel in de mond praten en daarmee lagere sociale klassen afstoten, hun probleem is dat ze de agenda van die klassen niet kennen en er ook geen interesse in hebben. Een chique gekleed meisje was als enige eerlijk: ‘die mensen die PVV stemmen, die wil ik niet eens vertegenwoordigen’.
Met die blik naar binnen wordt de VVD binnen enkele jaren overbodig. Als de VVD andere kandidaten zou hebben met een breder blikveld, zou de VVD de PVV wegvagen in plaats van andersom.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie (www.chrisaalberts.nl).
