Vandaag is het een jaar geleden dat we voor het eerst hoorden van onthullingen die een paar dagen later afkomstig bleken te zijn van ene Edward Snowden. De klokkenluider die genadeloos wist aan te tonen dat niet alleen iedereen actief in de gaten werd gehouden, maar die ook duidelijk wist te maken dat de infrastructuur van internet actief wordt vernield.
Het begon als een verhaal dat voor Europeanen niet zo verontrustend was. De Amerikaanse overheid houdt bij wie met wie belt en wie met wie sms’t. Een niveau van toezicht dat wij kennen als de bewaarplicht verkeersgegevens. Wij hadden een fel maatschappelijk debat en een democratisch proces gehad, terwijl dat in de Verenigde Staten allemaal niet was gebeurd.
Al snel bleek dat er veel meer aan hand is. Er wordt actief getapt op diensten van bedrijf als Google, Facebook, Dropbox, Yahoo, Apple, Microsoft, AOL, en allerhande e-maildiensten. En nog veel meer aan informatie blijkt te worden bewaard. Glasvezelkabels worden getapt, waardoor het beeld van de internettende burger erg compleet is.
Diplomaten uit Europa worden getapt bij de Verenigde Naties en in de VS, bij deelnemers aan de G20-top, het Atoomagentschap en heel breed in Brussel waar het Europees Parlement zit en ook de Europese Commissie is gevestigd. Daarnaast worden wereldleiders als de Paus, Angela Merkel, Dilma Roussef (de president van Brazilië) en nog 32 anderen continu afgeluisterd. En nog veel meer landen regeringen staan onder de tap van de VS en de Britse evenknie.
Uiteindelijk zou duidelijk worden dat alle telefoongesprekken in de Bahama’s als geheel worden afgeluisterd en bewaard. Daarnaast blijken veel bedrijven over de hele wereld bespioneerd te worden. Het meest prominent is dat bij de Braziliaanse oliemaatschappij Petrobas wat leidt tot woedde in Brazilië en de nodige tegenacties leidt. Ondertussen lijkt de Amerikaanse regering maar geen verhaal te hebben.
Daarnaast blijkt het werk van de NSA veel verder te gaan. Veel software is volgens Snowden ernstig verzwakt, zodat er altijd op kan worden ingebroken. In een catalogus staan de kosten voor hard- en software-aanvallen. De meeste zijn gratis, want de software is al gemaakt. Lullig voor Belgacom waar de kwaadaardige software niet of na langdurig proberen met heel veel moeite te verwijderen was.
Spectaculair is de mogelijkheid om op afstand elektronica te bedienen zonder dat deze aanstaat. Met behulp van straling wordt de voeding dan geregeld. Dat over afstand veel straling nodig is, is evident en dat is medisch niet zonder risico. Maar uit de catalogus wordt dan ook duidelijk dat dat geen probleem kan zijn, omdat de bakens geen ander doel kunnen hebben dan drones aansturen voor een aanval.
De documenten en het zelf naar buiten treden van Snowden waren hard nodig om te geloven dat het toezicht op burgers zo ver gaat. Want wie dit een jaar geleden had verteld zou als gekkie zijn afgeschreven. Nu beginnen mensen langzaam bewust te worden van de problemen die met de informatiemaatschappij aan het meekomen zijn.
We snappen nu heel goed dat we onze programmatuur moeten toetsen op kwaliteit en moeten nadenken waar je informatie wel of niet stalt. Het resultaat komt er ook. De heartbleedbug maakte duidelijk dat we versleutelde verbindingen niet zomaar kunnen vertrouwen en we kijken naar de infrastructuur.
De volgende stap is dat we onszelf beter gaan beschermen en de kostprijs van het op ons spioneren verhogen. Het initiatief Reset The Net geeft daarbij advies en handreikingen, maar ook Bits of Freedom heeft goede tips. Kan Snowden gaan puzzelen hoe zijn toekomst eruit ziet nu zijn visum in Rusland bijna afloopt.
