Voor Nederlandse bedrijven als Heineken, Royal HaskoningDHV en Unilever telt winstbejag zwaarder dan misdaden tegen de menselijkheid stelt Nourdeen Wildeman, voorzitter van Stichting as-Salaamah wal’Adaalah.
Myanmar, een Aziatisch land waar op de vroege ochtend de ongerepte natuur gehuld is in een dun laagje mist. Waar eeuwenoude boeddhistische tempels beschenen worden door de opkomende zon. Voor de liefhebbers van verre vakanties en natuurfotografie een vredig paradijs en een lust voor het oog. Maar schijn bedriegt. Binnen de grenzen van het land speelt zich een drama af.
Hoewel eeuwenoude documenten hun aanwezigheid in de noordwestelijke provincie Arakan bevestigen, wordt de Rohingya-bevolking sinds enkele jaren door de overheid aangeduid als ‘illegale buitenlanders’. De militaire junta heeft altijd al een zwart schaap gezocht om de bevolking tegen op te zetten ten einde zelf enig draagvlak te behouden. Nu het land gestaag een proces van democratisering meemaakt, volgen de huidige machthebbers dezelfde strategie. De Rohingya, wiens huidskleur iets donkerder is, blijken bij uitstek geschikt om de rol van zwart schaap op zich te nemen.
De radicaal-boeddhistische 969-beweging werkt tactisch samen met de regering van Myanmar. Deze monniken willen het land ‘zuiveren’ van ‘moslimhonden’. De overheid kijkt weg wanneer de boeddhisten aanvallen op Rohingya-ghetto’s uitvoeren of helpt zelfs aantoonbaar mee. In ruil steunen de invloedrijke boeddhisten het tegenhouden van een grondwetwijziging die oppositieleidster Aung San Suu Kyi nodig heeft om ooit president te kunnen worden. De winnares van de Nobelprijs voor de Vrede heeft vanwege electorale overwegingen het anti-moslimgeweld nooit expliciet veroordeeld; medewerkers van haar eigen partij zijn actief betrokken bij de aanvallen.
Volgens de Verenigde Naties behoren de Rohingya tot de meest vervolgde volkeren ter wereld. Mensenrechtenwaakhond Human Rights Watch (HRW) stelt in een rapport van april 2013 dat er in Myanmar feitelijk sprake is van ‘etnische zuiveringen’. Amper één maand ná het verschijnen van dit rapport maakte Heineken bekend bier te gaan produceren in Myanmar. Ook voor het ingenieursbureau Royal HaskoningDHV bleek geld een zwaarder wegend argument dan de schending van mensenrechten.
Dergelijke bedrijven verschuilen zich achter de suggestie dat zij geen partij kiezen in dergelijke conflicten. De realiteit is anders. Door hun intrede in Myanmar geven zij het signaal af aan het land dat wij bereidt zijn om weg te kijken van een etnische zuivering; “Ons moreel besef is te koop.”
Dat je onmogelijk een neutralbystander kunt zijn heeft Unilever deze maand aan den lijve ondervonden. Hun promotiemateriaal is door het gehele land zichtbaar, ook in de stad Sittwe. Ironisch genoeg bereiken de commerciële activiteiten van het van origine Nederlandse Unilever daarmee de stad vanwaar de humanitaire activiteiten van een Nederlands team van Artsen Zonder Grenzen het land uit werd gestuurd. AzG leverde namelijk (ook) medische zorg aan de Rohingya bevolking.
Begin deze week kwamen foto’s van het promotiemateriaal van Unilever in handen van verslaggevers van Associated Press. De producten van het merk ‘Knor’ werden aangeprezen op materiaal dat versierd was met het logo van de radicale 969-beweging. Het markeren van winkels het 969-logo is onderdeel van de anti-moslim propaganda. Het 969-logo maakt de Rohingya duidelijk dat ze niet welkom zijn (‘no blacks allowed’).
De woordvoerder van Unilever nam direct afstand van de associatie met de 969-beweging, maar het voorval maakt één feit pijnlijk duidelijk: je kunt niet volledig neutraal opereren temidden van etnische zuiveringen. Wanneer je handen schudt waar bloed aan kleeft kan je niet de eigen handen wassen in onschuld.
Nederland, een gidsland op het gebied van mensenrechten? Zolang onze bedrijven bereidt zijn om bloody business te doen ten koste van de mensenrechten blijft daar weinig van over. De winstgevendheid van bedrijven als Heineken, Royal HaskoningDHV en Unilever is gebouwd op de lichamen van vermoorde Rohingya.
