Dankzij nationalisme wordt een land sterk. Alleen machtige landen kunnen solidair zijn met andere landen. Bijvoorbeeld met landen waar nood en burgeroorlog heerst, of waar de mensenrechten grof worden geschonden. Nationalisme heeft jammer genoeg een slechte naam gekregen, door de gebeurtenissen van de vorige eeuw. Desondanks kan de 21ste eeuw bij gebrek aan nationalisme, de eeuw van de totale chaos worden.
Nationaal gevoel wordt vooral aangetast door de massale immigratie van mensen die geen enkele feeling hebben met onze cultuur en onze geschiedenis. Wie trots is op zijn land, op zijn geschiedenis, op zijn cultuur en op zijn unieke normen en waarden, heeft meer zorg en zal zijn verantwoordelijkheid opnemen. Een lelijk en vervuilend land is een land waar een gebrek aan nationale trots heerst. Zijn de globalisering en het multiculturalisme misschien dè oorzaak van het gebrek aan zorg voor de mens en zijn omgeving? Vormen bijvoorbeeld de vrijwilligers die sport- en jeugdverenigingen draaiende houden een afspiegeling van de multiculturele samenleving en heeft de kosmopolitische elite daar de tijd voor?
Kijk gewoon rond in de Europese steden: in welke wijken ligt er troep en is het onveilig? In Parijs worden elke week nog steeds auto’s in de fik gestoken. De media verzwijgen het. Als een van de brandstichters door de politie wordt aangehouden, steken ze de volgend nacht meer auto’s in brand. Vorige week nog vijftien in één straat in een dure wijk van Parijs. Als de politie en de brandweer komen, worden zij bekogeld. Deze dagelijkse terreur tegen instituties die waken over de veiligheid van de burgers, staat symbool voor de chaos en de aftakeling van het gevoel van samenhorigheid waarin we zijn beland.
De redactie van het toonaangevend weekblad The Economist denkt hier anders over. In het nummer van 19 november wordt diep ingegaan op ‘The New Nationalism‘. Zij beginnen hun hoofdartikel met een citaat van Trump waarin hij zegt dat zijn land niet mag capituleren voor het valse lied van globalisering. Ook Rusland, China, India en Turkije worden gelijktijdig door chauvinisme geïnspireerd. In Europa zijn Polen en Hongarije al haarden van ultranationalisme en straks zal president Marine le Pen in Frankrijk de nationalistische scepter zwaaien.
The Economist meent dat de wereld hierdoor gevaarlijker wordt. Voor kapitalisten is het uiteraard belangrijk dat liberale waarden over de gehele wereld gelden, dat er een internationaal gerechtshof is, dat er een open markt is en zoveel mogelijk internationale instellingen om de handel te promoten. Het belangrijkste argument van de redactie is dat economische welvaart vanzelf leidt tot tevreden burgers. Donald Trump wordt opgeroepen een ‘verlicht patriot’ te zijn. Dit is iemand die de universele waarden waar de VS voor staat, wil uitdragen over de gehele wereld.
The Economist maakt een onderscheid tussen civiel nationalisme en etnisch nationalisme. Het eerste krijgt goedkeuring, want hierdoor wordt een land verenigd rondom gemeenschappelijke waarden. Hiervan geven ze slechts een paar flauwe voorbeelden, zoals het Amerikaanse vredeskorps en Duitse voetbalsupporters.
Etnisch nationalisme zou agressief en nostalgisch zijn. Het hoort bij de donkerste bladzijden van de geschiedenis. Dit nationalisme leidt tot wantrouwen tegenover minderheden en andere landen. Dit wordt des te gevaarlijker aangezien het aantal in het buitenland geboren inwoners tussen 2000 en 2015 in sommige landen fors is toegenomen. In Zweden van 11 tot 17 procent, in Duitsland van 11 tot 15 procent. In het eerste decennium van deze eeuw steeg het aantal in het buitenland geboren burgers van 10 miljoen tot 40 miljoen in de Verenigde Staten, en van 2,9 miljoen tot 7,5 miljoen in Groot-Brittannië. Het is begrijpelijk dat deze sterke toename in zo’n korte tijd tot veel onzekerheid en wantrouwen leidt.
Lagere economische groei leidt tot minder steun voor globalisering. Hetzelfde effect heeft de toename van de kloof tussen rijk en arm. In andere landen, zoals Rusland, is nationalisme een middel om vreemde mogendheden de schuld te geven van wat in het eigen land mis gaat. Via de moderne media kan informatie worden verspreid die anders door de meer kosmopolitisch geïnspireerde staatsomroepen worden gecensureerd. The Economist is echter optimistisch: het zijn vooral de ouderen die twijfelen over de globalisering, namelijk 63 procent. Bij de leeftijdsgroep van 18 tot 24 jaar staat 77 procent er positief tegenover.
Toch denk ik dat The Economist de bal misslaat. Dit is het blad van een kosmopolitische elite die enorm profiteert van de globalisering. Deze elite staat voortdurend met elkaar in contact via Facebook en WhatsApp. De jongeren onder hen ontmoeten elkaar in dure Business Schools, waar vrijwel alle nationaliteiten vertegenwoordigd zijn. Zij leven in hun eigen wereld, zonder feeling met de overgrote meerderheid. Zij zijn blind voor een krachtige onderstroom van nationalisme die zich verspreid over de gehele wereld. Met de verkiezing van Trump ontstaat bij hen paniek. Vandaar dat The Economist er een hoofdartikel aan wijdt, nadat zij in eerdere nummers Trump voortdurend demoniseerden.
Ondertussen wordt de middenklasse steeds armer en laag geschoolde, maar goedwillende arbeiders zijn helemaal de klos. Die mensen kunnen slechts geholpen worden door solidariteit en verbondenheid.
Nationalisme heeft de toekomst. Terecht!
Foto: Maarten Brante.
