Nederlandse en Vlaamse media waren vol lof over het optreden van Jan Terlouw in De Wereld Draait Door van 30 november. Op gedreven wijze hield hij een pleidooi voor meer milieubewustzijn, voor politici die het publieke belang verdedigen en voor vertrouwen in elkaar. Als we de aarde leefbaar houden, dan zal de jeugd van tegenwoordig een even prachtig leven hebben als Jan Terlouw zelf.
Nu wil ik niet de indruk wekken een warme persoonlijkheid als Jan Terlouw te bekritiseren. Hij heeft prachtige boeken geschreven. Hij is een honderd procent integer politicus geweest. Voor een land is het een zegen dat zulke mensen een leidinggevende en invloedrijke positie innemen.
Wat ik me echter afvraag is hoe het nu verder moet. Is er op 1 december iets meer milieubewustzijn ontstaan? Welke concrete stappen zijn er sinds die uitzending genomen? Ik vrees dat er niets is veranderd. Het publiek was ontroerd. Velen waren het grondig eens met Jan Terlouw. Niemand heeft zijn gedrag ondertussen veranderd.
Dit laatste is begrijpelijk. Niemand verandert makkelijk vastgeroeste gewoonten en gedragingen die bij de meeste anderen ook voorkomen. Wat iedereen doet, is normaal.
Wat iedereen doet is echter niet normaal. In dezelfde week van de uitzending van DWDD verscheen op CNN een filmpje over de gigantische vervuiling van de Indische Oceaan. Het paradijselijke eiland Midway ligt midden een vuile troep van duizenden vierkante kilometers. Dagelijks spoelt de rotzooi aan op de witte stranden. Het eiland stinkt, want duizenden dode vogels liggen er te rotten. Als zo’n vogel wordt opengesneden, zit het vol plastic. Minuscule, voor het oog onzichtbare plastic deeltjes zitten in de vissen. Wie vis eet, wij allemaal, krijgt die deeltjes tot in de hersenen.
Niemand weet wat de gevolgen hiervan zullen zijn. Volgens berekeningen drijven vijf triljoen stukken plastic in de oceanen en elk jaar komt er acht miljoen ton bij. Kortom, dit is om wanhopig van te worden. Dit is zo ernstig dat de mensheid vervloekt moet worden. We kunnen niet zeggen dat we het nicht haben gewüsst: de Duitse ontdekkingsreiziger Alexander von Humboldt (1769-1859) waarschuwde al voor de ontbossing van het Amazonewoud en voor de gevolgen van de afvalberg.
Toen in de vorige eeuw de astronauten de eerste foto’s van onze blauwe planeet naar de aarde stuurden, waren we vol ontroering en bewondering. Nu weten we dat die blauwe oceanen door en door vervuild zijn. Alleen schaamte rest ons nog.
Hier zullen brave politici als Jan Terlouw geen kentering teweeg kunnen brengen. Hier kan alleen een meedogenloze dictator, die zonder schroom mensenrechten schendt, een begin van oplossing op gang brengen. Ik bedoel het recht om verder te vervuilen, om zomaar te consumeren, om zijn vrijheid op onverantwoorde wijze te gebruiken. Die dictator moet gewoon alle handel verbieden met landen die hun rioolwater in de zee lozen. Hij moet hoge boetes opleggen aan bedrijven die plastic verpakkingen maken of gebruiken; zo hoog, dat de productie niet meer rendabel is. Hij moet handel in tropisch hout radicaal verbieden. En alle andere maatregelen kan iedereen met wat gezond verstand zelf bedenken.
