“Ik ervaar zoveel levensdrift dat het bijna doodsdrift wordt”, aldus Simone van Saarloos in universiteitsblad Folia. En inderdaad: doodser dan haar gefilosofeer wordt het niet.
In hetzelfde interview frustreert het de denker die graag grossiert in pseudowijsgerig gezwets dat ze maar één persoon kan zijn, en zodoende nooit meer zal ervaren dan haar eigen belevingswereld. Ik vermoed dat deze frustratie voortvloeit uit haar eigen egocentrisme, maar dat ze dat zelf niet helemaal doorheeft. Zo heeft Simone onlangs een middagje in boerka door de hoofdstad gestruind. “Eens kijken hoe de mensen op me reageren”, dacht ze. Ze schreef erover voor Vrij Nederland.
Van Saarloos is verbaasd en teleurgesteld dat niemand naar haar toekomt om een praatje te maken, dat men zich niet interesseert voor de mens onder de zwarte stofmassa. Dat dat wel eens de achterliggende gedachte of het voorspelbare effect van deze alles verhullende kledij zou kunnen zijn laat ze buiten beschouwing. Wel krijgt Van Saarloos veel nare reacties naar haar het hoofd geslingerd. Laat duidelijk zijn: die reacties zijn onfatsoenlijk, gemeen en ze stemmen droevig.
Van Saarloos merkt zelf op dat haar ‘experiment’ eigenlijk koket is. Ze is immers louter bezig de reacties op te roepen en te observeren. Vrouwen die zich normaliter in boerka hullen zijn gewoon op weg naar het een of ander. Van Saarloos heeft het idee dat zo’n echte boerkadrager als een ‘fantoomgetuige’ afkeurend op haar schouder meekijkt. Ik tast in het duister of Van Saarloos’ spookmetafoor in de context van de boerka onhandig toeval is of een of andere filosofische betekenis heeft.
De volledige misplaatstheid van Van Saarloos’ triviale experiment schuilt echter in het gegeven dat Van Saarloos zich schuldig maakt aan cultural appropriation. Zonder blijk te geven van enige verdieping of interesse in de sociaal-culturele codes waarin de boerka is ingebed meet ze zich deze aan, omwille van een platte publiciteitsstunt voor haar debuutroman en als excuus om hypocriete statements maken. Zo spuugt ze op alle vrouwen die een boerka dragen.
Stel je voor dat de de filosoof, in plaats van een paar uurtjes als Simone van Saarloos in boerka, een paar maanden als echte moslimvrouw in boerka door het leven zou gaan. Als ze zich werkelijk zou interesseren voor de vrouw achter het gewaad, zou ze zich proberen in te leven. Simone woont dan een tijd samen met een man die die het prettig vindt dat ze, indien ze het huis uitgaat, gekleed is in een alles verhullend gewaad en begeeft zich in een gemeenschap van gelijkgestemden. Van Saarloos zou naar de moskee gaan om de imam te horen preken. Ze zou de moslima’s om haar heen kunnen vragen naar hun ervaringen omtrent het dragen van een boerka in een samenleving waar de meeste mensen dat niet doen, waar steeds meer afkeer voor dat kledingstuk is. Ze had kunnen vragen hoe die vrouwen die zoveel belang aan hun kledingstuk hechten zich voelden door dat boerkaverbod.
Tevens zou Van Saarloos kunnen onderzoeken of de boerka inderdaad een vrij neutraal fenomeen is, een kledingstuk waar vrouwen gewoon voor kiezen omdat ze denken dat dat het goede is, zoals ze in haar stuk doet geloven, of dat situatie in werkelijkheid complexer is. Of er misschien sprake is van misogyne ideologische motivatie en sociale druk, zoals dikwijls wordt beweerd. Klopt het vooroordeel dat mensen die de boerka propageren van homoseksualiteit gruwen, antisemitisch zijn en blote vrouwenbenen met prostitutie associëren? Of is dat maar gelul?
Afijn, Van Saarloos zou de ideeën en levenswijzen, de mensen, die achter de boerka schuilgaan, écht kunnen onderzoeken en erover kunnen reflecteren, zoals het een filosoof betaamt. Maar daarvoor is Van Saarloos vermoedelijk te besodemieterd. Ze trekt liever gewoon een boerka aan om vervolgens te exclameren dat niemand zich voor de persoon onder de boerka interesseert, terwijl juist door die daad zonneklaar is dat dit evengoed voor haarzelf geldt
Simone van Saarloos ging in boerka over straat en wat bleek? De mens Simone van Saarloos interesseert zich vooral voor de mens Simone van Saarloos. Je kunt haar boek trouwens hier bestellen.
