De kandidatenselectiecommissie van GroenLinks heeft besloten Liesbeth van Tongeren niet meer op de lijst te zetten. Zij was na Jesse Klaver het meest zichtbare Kamerlid van GroenLinks en zeker het meest actieve. Zij was kampioen vragensteller en twitterkoningin van de Tweede Kamer. Waarom werd zij van de lijst gehaald? Volgens de kandidatencommissie was zijn ‘te weinig zichtbaar’. Lachwekkender kan haast niet.
Er gaan veel geruchten. Was het Kathalijne Buitenweg die als tweede op de lijst geen andere powervrouw naast zich duldde? In het Europees Parlement was zij fractievoorzitter geworden door langs slinkse wegen kandidaat-voorzitter Joost Lagendijk uit te schakelen. Zij was niet beschikbaar had ze eerst gezegd, maar op het laatste moment opeens wel. In de NRC Handelsblad verklaarde zij daarover: “Ik heb daarvan geleerd dat je eerlijk moet zijn over je ambitie.”
Die staat als nummer drie op de lijst. Hij werkt al 30 jaar voor GroenLinks en was de politiek assistent van Paul Rosenmöller. Hans Wansink schreef in 2003 over hem in de Volkskrant: “De belangrijkste man in het politieke leven van Paul Rosenmöller was dan ook Tom van der Lee, zijn woordvoerder, vertrouweling en coach. Waar Paul was, was Tom. De bescheiden voorlichter, het tegendeel van de lawaaiige spindoctors die andere partijen erop nahouden, stelde zich volledig in dienst van de partijleider.” Daarna werd hij voorlichter van Femke Halsema. Waar Femke was, was Tom. Lees Halsema’s memoires: Pluche.
We zagen hem vorige week voor het eerst als politicus aan het werk in Buitenhof. Op TV heeft van der Lee iets van een bewaker van Geert Wilders: grijs pak, opgeschoren haar en gezicht waarop geen emotie te lezen viel, behalve dan: ‘Don’t fuck with Tom van der Lee’. Van der Lee gelooft niet in peilingen: “Peilingen zijn palingen.”
René Cuperus veegde de vloer met hem aan en vond dat zelf gênant. U moet het voor de aardigheid nog eens nakijken.
Die moet nog veel leren dacht ik. Van der Lee heeft achter de schermen gewerkt aan een nieuwe politieke lijn van GroenLinks: minder groen en meer links. Herverdeling zei Tom van der Lee 13 keer. Goed idee! Dat vinden PvdA, SP ook en zelfs D66. Jesse Klaver haalde Thomas Piketty naar de Tweede Kamer. Goeie zet van Jesse Klaver. Bram van Ojik maakte een jongen uit Roosendaal met een Marokkaanse vader fractieleider: goeie zet van Bram van Ojik. Jesse Klaver spiegelt zich aan Obama: goeie zet van Jesse Klaver.
Maar de nieuwe kandidatenlijst laat zien dat ‘het apparaat’ (nou ja: het apparaatje) zijn greep op de partij verstevigd heeft. Naast good old Tom van der Lee staat ook Bart Snels op de lijst. Bart Snels? Wie is Bart Snels? Ook Snels werkt al 30 jaar voor GroenLinks, ook altijd in adviserende functies: ghostwriter van Femke Halsema, directeur van het Wetenschappelijk Bureau, fractie-assistent en voorlichter van de Tweede Kamerfractie. Opvolger van Tom van der Lee.
En wie is ook al weer Campagneleider van GroenLinks? Dat is Wijnand Duyvendak (van het krakersblad Bluf weet u wel? En van “Het doel heiligt de middelen”, zoals Hans Achterhuis betoogde). Hij heeft geprobeerd directeur van Greenpeace te worden. Maar dat werd dus Liesbeth van Tongeren. Het uitschakelen van Liesbeth is een afrekening in het milieu!
Het nieuwe huishoudelijk reglement van GroenLinks heeft de invloed van het congres op de kandidatenlijst afgeschaft en vervangen door een ledenreferendum. Dat is bedacht door Rik Grashoff (nu nummer 5 op de lijst). De leden mogen de volgorde in de kandidatenlijst veranderen, maar niet voorgedragen kandidaten moeten meer dan 50 procent van de uitgebrachte stemmen krijgen om op de lijst te komen. Vrijwel onbegonnen werk. In feite is men daarmee weer terug bij het democratisch centralisme van de CPN, dat door een Franse communist als volgt werd omschreven: ‘Het Centraal Comité heeft het recht om een emmer water van de 4e verdieping naar beneden te gooien. De leden hebben het recht dat water terug te gooien.’
Van Tongeren heeft zich bij Amsterdamse partij familie impopulair gemaakt door haar harde standpunten over het onmiddellijk sluiten van alle kolencentrales en over haar steun aan de Groningers in hun strijd tegen de NAM. De Groningers zijn er van overtuigd dat de NAM zijn invloed heeft aangewend om Liesbeth van de lijst te krijgen. Met die fanatieke drammer Van Tongeren in de Tweede Kamer zou de kans op regeringsdeelname voor GroenLinks gevaar lopen. Jesse Klaver nam het zekere voor het onzekere en verwijderde haar van de lijst. Althans, dat denken de Groningers.
Maar de kans op regeringsdeelname is zonder Liesbeth van Tongeren nog veel kleiner. Van Tongeren werd vorig jaar door Natuurmonumenten uitgeroepen tot de groenste politicus van het jaar. Door het groene vlaggenschip van GroenLinks uit de vaart te nemen zullen veel kiezer die voorheen op GroenLinks stemden vanwege het groene profiel van die partij, nu op de Partij voor de Dieren gaan stemmen. Duyvendak, Buitenweg, van Poelgeest c.s. hebben GroenLinks weliswaar stevig in handen, maar wat ze in handen hebben wordt door eigen toedoen nu weer kleiner. Het Jesse Klaver effect kan worden teniet gedaan door het Tom van der Lee effect. Ik sluit niet uit dat de Partij voor de Dieren GroenLinks gaat inhalen op 15 maart.
