Over de mensen… dat ik denk van: waarvoor zijn ze zo haatdragend naar mekaar? Vroeger was dat een stuk socialer naar mekaar. Ik ben een persoon die altijd graag iemand wil helpen als het in mijn macht ligt. Van: joh, kom op dat doen we wel even voor je. En als je dan zelf thuis komt te zitten en het leven van ‘de drukke moeders van school’ valt weg… op een gegeven moment voel je je eenzaam. En dan denk ik van: ik stond toch vroeger altijd voor iedereen klaar en wie staat er nu voor mij klaar? Waar zijn die dan? Ligt dat aan mij, ligt dat aan de maatschappij? Hebben de mensen het zo druk? Ja, de mensen hebben het zo druk. Een hoop van mijn vriendinnen van schooltijd zijn bijna allemaal gescheiden, dus die moeten gaan werken. Ik heb het geluk dat mijn man dat van mij niet verwacht, omdat dat gewoon… ja, het moeilijk zou kunnen gaan met mijn ziekte. Dat je er alleen maar narigheid van zal hebben. Dus die zegt van: we hebben het altijd met één loon gedaan, dus we komen er wel. Ja, die meiden die moeten wel werken en dan word ik dus wel eens eenzaam. He, en ik ben ook weleens aan het denken van goh: eens bij het bejaardencentrum op bezoek gaan… Gewoon eens even met die oude mensen een kopje koffie drinken. Zo’n type ben ik, dat vind ik wel gezellig. (interview 2)
Stromen van gedachten
Hoe ziet het leven eruit als je arbeidsongeschikt bent? Deze vrouw van rond de vijftig uit Rotterdam is ziek en zit meestal de hele dag thuis. Vroeger was het leven afwisselend toen de kinderen naar school gebracht moesten worden, de buren een praatje maakten en ze iets voor anderen kon doen. Maar nu ze dat niet meer kan, zit er niets anders op te wachten totdat mensen haar komen opzoeken. Dat gebeurt nauwelijks.
Wat doen mensen die het grootste deel van de dag alleen zijn en dus alle tijd hebben om na te denken over hun leven en over de maatschappij? Het aantal mogelijke gedachten is eindeloos, maar deze PVV-stemmer suggereert vooral dat de maatschappij veranderd is. Iedereen heeft haast, moet werken of erger: is niet geïnteresseerd in het lot van anderen. Het is een ontevredenheid die nauwelijks gehoord wordt in Den Haag, die geen partij articuleert en die toch een uitweg zoekt. “De PVV dan maar, misschien dat dan dingen veranderen”, hoor je deze PVV-stemmers denken.
Verkeerd geadresseerd
Deze klacht is simpelweg verkeerd geadresseerd: het is een klacht aan iedereen die geen tijd heeft voor de buurvrouw, grootouders of het kind van de buren. De zorg voor deze mensen is in de moderne harde maatschappij uitbesteed aan instellingen zodat niemand zich er druk over hoeft te maken. Dat die instellingen slecht functioneren, daar klaagt iedereen graag over. Maar wie is nog bereid die instellingen een klein beetje overbodig te maken?
Maar weinig burgers zijn van plan bij hun arbeidsongeschikte buurvrouw langs te gaan. Dat is een fenomeen van oudere generaties: niet meer van deze tijd. Aan vrijwilligerswerk moet je zelf ook iets hebben, nietwaar? Die redenering leidt tot eenzame mensen die zich verloren voelen in een maatschappij waarvoor ze geen meerwaarde lijken te hebben. Linkse mensen verwachten nu dat de PVV dit niet voor deze mensen oplost. Dat is waarschijnlijk waar, maar de PvdA doet dat ook niet. Alleen de buren kunnen dat doen.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie. Dit is een serie blogs over de achterban van de PVV. Als inspiratiebron voor deze blogs maakt hij gebruik van interviews die afgelopen najaar zijn afgenomen door studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
