Waar niemand de ambitie heeft verstandiger te zijn dan zijn vijand zal geen bestand ooit duurzaam zijn. Waar geen bestand ooit duurzaam is verdwijnt de rede, en zal waanzin welig tieren. Waar waanzin welig tiert, is er geen groter goed dan het eigen gelijk, en dat zal koste wat kost gematerialiseerd worden. Met harde hand. Causaliteit is er bovendien spotgoedkoop: een aanleiding om de ander de eigen rechtvaardigheid door de neus te boren is zo gevonden, zo niet gezocht.
Als het geëtter een paar decennia duurt krijg je bovendien de vaste pavlovjes: x leidt tot y, omdat x nou eenmaal altijd tot y leidt, en dat is terecht omdat het de vorige keer, en de keer daarvóór, en de keer dáárvoor ook terecht was: als Hamas boos is, vliegen de raketten alle kanten op, en als de raketten alle kanten op vliegen, komt Israël de zaak ‘tot bedaren brengen’. Met bommen, witte fosfor, en, eens in de zoveel tijd, grondtroepen. Niemand ter plaatse heeft daar immers ooit de warme ambitie verstandiger te zijn dan zijn vijand.
Persoonlijk voel ik geen enkele behoefte de hufters van Hamas te verdedigen die uit naam van hun eigen waarheid raketten richting Israël sturen, en iedere keer weer verbaasd en verontwaardigd zijn als Israël doet wat het altijd doet: disproportioneel terug slaan, ten koste van doden, gewonden, en ik weet niet hoeveel materiële schade. Het kan ook haast geen domheid of naïviteit meer zijn: na zoveel decennia wéét men hoe de dynamiek van het conflict werkt. Cynisch gezegd handelt men er ook naar: het afvuren van wat raketjes is een kleine moeite voor de lokale legitimiteit dat vaak per ommegaande retour wordt bezorgd vanuit Israël.
Evenmin heb ik zin om hier de Israëlische zaak te verdedigen. Ja, die raketten zijn schandalig, vervelend, en gevaarlijk, maar de schade die ze aanrichten – materieel en immaterieel – is zo beperkt dat er puur militair-strategisch gezien geen enkele reden is om te keer te gaan zoals het Israëlische leger meestal placht te doen. Natuurlijk, het is onzin om te beweren dat de nationale veiligheid in Israël niet terecht hoog op de agenda staat – de Joodse Staat heeft vele gezworen vijanden – maar de huidige strategie van Israël voedt het probleem meer dan het iets oplost. En ook dat kan geen domheid of naïviteit meer zijn. Ook in Jeruzalem wéét men hoe de dynamiek van het conflict werkt. Maar, cynisch gezegd: het is voor de premier van Israël politiek niet onhandig om voortdurend heel hard te roepen dat je een Belangrijk Existentieel Gevaar hebt te beteugelen. Aartsvijand Hamas helpt Netanyahu daar maar al te graag bij. Win-win.
Laten we eerlijk zijn: het Israëlisch-Palestijnse conflict is een toneel dat vrijwel alleen nog maar door klootzakken wordt bevolkt. Klootzakken die uren kunnen oreren als het gaat om de legitimiteit van hun acties, maar zwijgen over de rol die die acties spelen in het in stand houden van het conflict, en in het voeden van haat. Klootzakken die de facto hun politieke en sociale positie bouwen op het bloed van anderen, kinderen soms. Klootzakken die niet zullen rusten voor hun eigen gelijk onconditioneel en structureel zal hebben getriomfeerd, ook al weten ze dat dat nooit zal gebeuren. Klootzakken die hun eigen mensen, voor wie ze zeggen het allemaal te doen, gevangen houden in een vicieuze cirkel van haat en geweld.
In vrijwel iedere discussie over Israël en de Palestijnen gevoerd wordt, op vrijwel ieder niveau, bestoken de kampen elkaar met feitjes, factoïden en insinuaties. Na Netanyahu’s aankondiging van het volgende Gazaanse offensief, gisteren, was dat niet anders. De directeur van het CIDI presteerde het zelfs om – wijselijk zonder verder commentaar – de bevolkingsgroei in Gaza te betrekken in het debat. Het punt is dat al die feitjes, factoïden en insinuaties niet ter zake doen. Het gaat niet om de morele verdedigbaarheid van acties op basis van wat eerder gebeurde. De enige grond waarop je acties in deze situatie moreel kan verdedigen is op basis van het effect dat ze sorteren, en ‘averechtsheid’ lijkt me niet de beste grond. Nog even los van het internationale recht.
Of het conflict tussen Israël en de Palestijnen ooit definitief in rustiger vaarwater zal komen is een onbeantwoordbare vraag. Zeker is dat dat pas zal gebeuren als de blik van heden en verleden verlegd wordt naar de toekomst. Daar kunnen organisaties als het CIDI en de (minder zichtbare) belangenbehartigers van de Palestijnse zaak wereldwijd een sleutelrol in spelen. Het is dan ook verdomd jammer dat ze dat zo zelden doen, en en bloc met de rug naar elkaar staan. En naar de toekomst.
