De wereld doet denken aan een patiënt in crisis. Ontreddering, chaos, gestoorde impulscontrole, een tunnelvisie op de werkelijkheid en ga zo maar door. Zijn we inmiddels een gevaar voor onszelf en onze naaste geworden? Als kind was ik gefascineerd door het Bijbelboek Openbaring. Vol spanning luisterde ik op zondagmiddag naar G.B.J. Hiltermann en zijn visie op de toestand in de wereld en het Midden-Oosten in het bijzonder. Als het een week rustig was tussen Israël en Libanon vreesde ik het Einde der Tijden, de grote eindstrijd bij Armageddon die zou losbarsten na een periode van “vrede vrede” in het Midden-Oosten. En wat te denken van de Hoer van Babylon : ‘de koningen op aarde hebben ontucht met haar gepleegd, en de mensen die op aarde leven hebben zich bedronken aan de wijn van haar ontucht’ (Openbaring 17:2)? Mijn kinderbrein overwoog diverse opties waaronder Marilyn Monroe en Madonna.
Tenslotte de dreiging van het Gele Gevaar door het opdrogen van de Eufraat waardoor de weg bereid werd voor de koningen, die van de opgang der zon komen (Openbaring 16:12). Ik durf te wedden dat bovenstaande thematiek afgelopen zondag ’s lands kansels niet onberoerd heeft gelaten en door menig dominee is geprojecteerd op Rusland, Oekraïne, Gaza, de islam en misschien zelfs Anne Frank of Sylvie Meis. Openbaring was sensationeel te noemen in vergelijking met de eerdere Bijbelboeken, waarin Jezus met een groep volgelingen langs stoffige dorpjes sjokt, vissen en broden op slinkse wijze vermenigvuldigde tijdens het debiteren van levenslessen. Of neem Paulus, de apostel die het Middellandse Zeegebied onveilig maakte met zijn niet aflatende toorn. Tegenwoordig zou de crisisdienst zo’n man beoordelen in verband met mogelijke maatschappelijke teloorgang, het verstoren van de openbare orde en het uitlokken van agressie van derden.
Maar goed, terug naar het hier en nu. De wereld is onrustig met ernstige conflicthaarden die de maatschappelijk aanwezige spanningen als het ware symboliseren en verder polariseren: Palestina versus Israël, hakenkruis versus Jodenster, Westen versus Islam. Er ontstaat een emotionele draaikolk waarin we worden meegesleept en een mening moeten hebben ook al begrijpen we nauwelijks wat er echt gaande is. De media is Koning en kan de emoties opzwepen als de opperspreekstalmeester van het Wereldcircus: rouw, triomf en vooral haat. Ongereguleerde emoties zijn riskant, zeker als ze gemanipuleerd worden vanuit politiek strategisch oogmerk. Als mensen overspoeld worden door emoties raken ze soms de grip kwijt op hun denkvermogen en gedrag en ontstaat er een crisissituatie waardoor normaal functioneren niet meer mogelijk is.
Een patiënt die ‘in crisis’ is wordt door een psychiater beoordeeld om te kijken of er sprake is van gevaar. Dat gevaar kan eruit bestaan dat iemand zichzelf wil beschadigen of van het leven wil beroven. Iemand kan door zijn gedrag ook agressie van anderen uitlokken jegens hemzelf. Hij kan anderen van het leven beroven of ernstig letsel toebrengen. Gevaar veroorzaken voor de algemene veiligheid van personen en goederen geldt ook als gevaarscriterium om iemand tegen zijn wil op te nemen in een psychiatrische instelling. Een crisis kan ontstaan als iemand ernstig psychotisch is: alle Joden zijn gevaarlijk en moeten worden uitgeroeid. Iemand die manisch ontregeld is denkt vanuit een grootheidswaan dat hij een vliegtuig uit de lucht kan schieten of de wereld zijn geloofsvisie op kan leggen.
Als er sprake is van dergelijk ernstig gevaar wordt er een verzoek tot inbewaringstelling uitgeschreven door een psychiater en voorgelegd aan de burgemeester, die vervolgens de last afgeeft om iemand tegen zijn wil op te nemen. Het doel van zo’n opname is stabiliseren. Je biedt een veilige omgeving, maakt iemands wereld weer klein en overzichtelijk: het basisniveau. Ik merk om mij heen dat we collectief behoefte hebben aan dat veilige basisniveau. De wereld mag dan wel klein geworden zijn, de problemen zijn te groot en overstijgen ons begrip- en inlevingsvermogen.
Vroeger kon G.B.J. Hiltermann ons uitleggen wat de toestand in de wereld was, nu weet niemand het meer want god is gedwongen opgenomen omdat hij er van overtuigd is dat hij de Antichrist is en alleen nog maar insjallah kan zeggen.
