Wanneer een geïnterviewde op live-televisie vertelt dat hij of zij verkracht is, verwacht de kijker een vervolgvraag. Helemaal als het lijdend voorwerp die persoonlijke bom laat vallen in de context van het onderwerp van gesprek op dat moment. Zomergast Saskia Noort had net verteld dat ze voor de research van haar thrillers nog nooit met een moordenaar had gesproken. Wel met criminelen veroordeeld voor een vermogens- of drugsdelict maar nog nooit een echte killer. “Ik zit meer aan de slachtofferkant, de psyche daarvan.”, zei ze. Ze kan zich daar beter in verplaatsen. Om vervolgens te laten vallen dat ze ooit zelf slachtoffer is geweest. Waarvan, wilde De Jong weten. Verkrachting, zei de schrijfster.
Maar dat kwam presentator Wilfried de Jong dus niet goed uit: het puntje verkrachting zou pas een uur later aan bod komen bij het fragment van The Invisible War, de documentaire over seksueel misbruik binnen het Amerikaanse leger. De Jong had zijn interesse dus geveinsd, het antwoord wist hij al. Een bizar toneelstukje dat eindigde met een ”Zullen we dat even opsparen?” De Zomergasten-presentator als ambtelijke bureaucraat, vastgebakken aan het lijstje dat voor hem ligt, hoeder van het script. Wauw, is dan niets meer echt, zelfs het interview bij Zomergasten niet meer?
Saskia Noort zal ongetwijfeld even wennen zijn geweest voor de verstokte VPRO-kijker. Ze schreef een boek met een ex-hoofdredacteur van Playboy, heeft een column in vrouwenblad Linda, zit in een eetclubje met schrijver Kluun en ze heeft een huis op feesteiland Ibiza. En ze schrijft natuurlijk. Literaire thrillers, ze heeft er 2,6 miljoen van verkocht. Daar is weleens discussie over geweest, hoe literair zijn die boeken van haar eigenlijk? Dat was vooral een dingetje van de uitgever zei ze. Die was degene die het bijvoeglijk naamwoord op de cover van haar boeken zette. Zelf hield ze het op ‘spannende romans’.
Geboren in kunstenaarsdorp Bergen – “In een dorp komen tekortkomingen snel naar boven” – als dochter van een fotograaf, moeder deed de zakelijke kant. Ze bleek ook nog eens een ongelukje. Ze is in therapie geweest, had last van angsten. Vliegangst, ze durfde niet onder een brug door te rijden, dat werk. De conclusie was dat ze ‘zich veilig wil voelen’. Ze is altijd ‘voorbereid op het ergste’. “Daarom kijk je zo goed om je heen”, had haar psychiater nog tegen haar gezegd. En nu was haar dochter ook nog eens drie maanden op vakantie in het Verre Oosten. Dat was ook best wel eng. Wat was haar grootste angst eigenlijk? “De angst voor afwijzing, uitgestoten te worden.” Zou het ooit nog goed komen? “Ik heb het idee dat als ik 60 ben nergens meer bang voor ben.” Misschien zou ze dan zelfs nog eens gaan bungeejumpen.
Inderdaad, het leek wel een interview in de Linda. Of de Libelle of de Margriet.
En toch werkte het. De fragmenten sloten naadloos aan bij het besprokene en andersom. En bij het lijdend voorwerp. Het fragment van J.K. Rowling was aanleiding voor enige verdieping in het BN’erschap. Na haar eerste succes had Noort verschillende adviseurs gehad en dat viel niet altijd even goed uit. Sterker, na haar initiële succes had ze er vijf jaar over gedaan weer ‘zichzelf’ te worden. Een échte BN’er zijn, was niets voor haar wist ze inmiddels. “Daar vind ik geen reet aan.” Het was haar vooral om het schrijven te doen. En dat was hard werken illustreerde ze met een fragment van John Irving. Schrijven is repeteren, oefenen zoals de worstelaar voor de perfect uitgevoerde worp.
Nuchtere vrouw dus. Even stak het ressentiment de kop op. Een geweldige afrekening van Brigitte Kaandorp met de babyboomers waar ze zich wel in kon vinden. Maar één die tegelijkertijd noopte tot zelfreflectie. Ze was toch een beetje haar ouders geworden door van haar kinderen te vragen om hoge cijfers te halen en hun best te doen terwijl de kansen op werk in het huidige economische klimaat gering zijn.
Ook gingen we kuttenkijken met feministen van heel lang geleden, scheen Mick Jagger een ‘geile man’ te zijn en bleek Rumours het perfecte echtscheidingsalbum van Fleetwood Mac te zijn. Maar hoe dat allemaal precies zat werd niet geheel duidelijk omdat het einde van de uitzending naderde.
Wat ons brengt op de angst van Wilfried de Jong. Het lijkt er op dat hij bang is dat hij zijn lijstje fragmenten en gespreksonderwerpen niet afkrijgt. Wellicht is het een idee dat hij dat lijstje een beetje loslaat. Dan hoeft hij ook geen verkrachtingen meer op te sparen, worden de gesprekken alleen maar interessanter van.
Volledige overgave bevrijdt van angst, zei Noort daar over.
