Het is bemoedigend, maar ook verwonderlijk om te zien hoe rechts- en christelijk-conservatieve politici in Nederland en buitenland zich plots opwerpen als verdedigers van rechten en vrijheden van homoseksuelen en vrouwen. Van Sybrand Buma tot Jan Roos tot Geert Wilders staan zij pal voor godsdienstvrijheid, het recht als homo op straat hand in hand te lopen en als vrouw je eigen kleren uit te kiezen. Bemoedigend dat zij, elk met eigen argumentatie, deze vrijheden als onbetwist en verdedigenswaardig vinden.
Tegelijkertijd is dit verwonderlijk. Allereerst omdat de verdediging gepaard gaat met verwijzingen naar DE Nederlandse cultuur. Deze waarden zijn namelijk toch in de Nederlandse ziel geëtst? Op dit moment lijken ze ook vanzelfsprekend: de vrijheid openlijk katholiek, protestants of joods te zijn; als vrouw te mogen werken of over eigen vermogen te beschikken; stemrecht voor iedereen; zelfbeschikking over levenseinde; sexuele vrijheid; het recht te trouwen met wie je wil en meer recentelijk de ruimte om transgender te zijn. Maar in werkelijkheid is elk van die rechten en vrijheden sinds de Verlichting actief verworven en stapje voor stapje opgebouwd. Het maakt dus nogal uit of je Nederland in 1950, 1980, 2000 of nu in de conservatieve ‘bevriesstand’ wilt gooien. Het palet aan vrijheden is niet statisch of een onlosmakelijke zekerheid in Nederland. Is hier sprake van gebrek aan historisch besef van deze zo op het verleden gerichte politici?
Mijn verwondering gaat verder. De conservatieve Nederlander in 1950 had namelijk niets op met zelfstandige vrouwen, seksuele vrijheid en verstandig drugsbeleid. En in jaren tachtig en negentig moesten huwelijk en ouderschap beschermd worden tegen homo’s en zou euthanasie de deuren openzetten naar ouderenmoord. Conservatieven hebben zich keer op keer fel verzet tegen de uitbreiding van de vrijheden van anderen. Het is daarom enigszins hypocriet dat de conservatieve bloedbroeders van de grootste tegenstanders van deze rechten zich nu opwerpen als grote beschermers van diezelfde rechten nu ze breed aanvaard zijn. Voor partijen als het CDA die wat langer meedraaien een geval van ‘Ik was er tegen voor ik ervoor was’.
Mijn diepste verwondering is niet terug te leiden op historisch onbenul of aantoonbare hypocrisie. Zij richt zich op de gelijktijdige heimelijke oppositie tegen de kern van wat deze heren zeggen te beschermen. Deze rechten zijn namelijk keer op keer verworven door mensen die gewapend met de Verlichtingsidealen van persoonlijke vrijheid, rede, rechtvaardigheid en gezonde twijfel stukje bij beetje onvrijheid en ongelijkheid uit onze samenleving wegbeitelden. Een meanderende maar opwaartse lijn vanuit 17e eeuw tot nu. Die ook verder zal lopen tot in de toekomst. Een proces waarin mensen met elkaar uitvinden hoe we steeds een beetje gelijker, eerlijker, vrijer en vreedzamer kunnen samenleven. Een continue zoektocht, vaak met echte strijd, waar we allemaal beter van zijn geworden en zullen worden. De conservatieve politici die tijd en ontwikkeling telkens weer stil willen zetten, willen meestal ook een scherpe indeling van wat normaal versus niet-normaal is, wie wij versus zij zijn en welke vrijheid voorgoed beschermd of begrensd moet worden. Zij willen de uitkomsten tot nu toe, maar nu moet de rem er op. Daarmee verzetten deze tegenlichters zich tegen de kernidealen van de Verlichting.
Gelukkig delven deze stemmen al honderden jaren het onderspit en volgt de conservatieve achterhoede steeds weer de maatschappij die onhoudbaar vooruit gaat. Ook nu mogen we verwachten dat de conservatief van 2040 zich hard zal maken voor de ‘typisch Nederlandse transgender rechten’. De vraag is wel hoe ver we komen met al dat gekrakeel van de remmen op de vooruitgang. Als kiezer kunnen we op 15 maart weer bepalen of we op de rem of op het gaspedaal drukken bij deze reis naar een vrijere, gelijkere en meer vreedzame wereld.
