De herinnering aan Bits of Freedom, de stichting die sinds 2000 opkomt voor digitale burgerrechten, was al een beetje vervaagd na het verdwijnen van diezelfde stichting in 2006 toen ze in augustus 2009 weer heropgericht werd. Te laat, zo leek het, want juist vanaf die tijd begonnen de ‘sociale netwerken’ steeds meer invloed te krijgen en raakten we langzaamaan al gewend aan “alles delen” . Dat we wellicht iets minder graag hebben dat een overheid of andere organisatie ook “alles” van ons (onvrijwillig) deelt is waar, maar dit leek ook slechts een theoretische mogelijkheid. Recente ontwikkelingen met vergaande gevolgen op het gebied van privacy en veiligheid laten maar weer eens zien dat het nooit te laat is: Bits of Freedom (BoF) is misschien wel relevanter dan ooit. Vandaag houdt de organisatie een “donatiedag” #DoYourBit om mensen voor te lichten over het belang van digitale burgerrechten en internetvrijheden en –uiteraard- om nieuwe donaties binnen te slepen. Maar: waar hebben we het nu eigenlijk helemaal over?
Sociale Netwerken
Steeds meer mensen maken steeds meer gebruik van sociale netwerken waar we lief en leed, letterlijk, met elkaar delen. Maar wie heeft er nu precies toegang tot die gegevens, en waar mogen ze dan voor gebruikt worden? Voor veel mensen blijft het onduidelijk waar hun gegevens nu precies voor gebruikt kunnen worden. Veel mensen zeggen dat het ze niet uit maakt, maar zijn dat niet diegenen die schrikken als ze de gevolgen daarvan zien? Ondanks pogingen tot zelfregulering blijft het zaak dat we van bepaalde rechten uit zouden moeten kunnen gaan. Wélke rechten we nu hebben en wat men daar misschien aan wil veranderen blijft, ondanks de sterke groei van deze netwerken in veel gevallen de grote onbekende.
Waarom zouden we überhaupt kijken naar Sociale Netwerken, in tegenstelling tot overheidssystemen kiezen de mensen toch zelf wat ze daar delen?
BoF: “Sociale netwerken nemen een steeds centralere plek in in onze communicatie op internet. Er wordt wel gezegd dat de slag om de internetter zich definitief verlegt naar de sociale netwerken. Daarom zullen we alle problemen rondom internetvrijheid ook terugvinden binnen sociale netwerken. Mensen kiezen er zelf voor om sociale netwerken te gebruiken. Tegelijkertijd zijn ze niet altijd goed op de hoogte van hun eigen positie op die media. Bits of Freedom wil Nederlandse internetters daarom beter informeren, zodat die keuze weloverwogen gemaakt kan worden en zodat we de publieke discussie met elkaar aangaan: Voor overheden zijn strenge regels gesteld aan censuur. Mag Facebook wel gewoon pagina’s van homoclubs deactiveren? Overheden mogen niet zomaar alle gegevens over burgers opslaan en verwerken. Mag Google+ wel alle gegevens (inclusief privé-berichten) aan andere bedrijven of aan opsporingsdiensten geven?”
Cybersecurity
Uit naam van de veiligheid worden steeds verdergaande maatregelen genomen, die soms onze privacy beperken. Nu klinkt als een heel goede reden, maar hoe onveilig zijn we nu écht? Om een goede afweging te kunnen maken over wat we willen afstaan en wat we daarvoor terugwinnen is het nodig om te weten waar we staan: wat ‘cybersecurity’ nu precies inhoudt. Daarbij is het ook nog eens lang niet altijd zeker dat de door de overheid verzamelde gegevens veilig achter ‘slot en grendel’ zitten. De recente problemen rond ‘Diginotar’ laten wel zien dat de veiligheid van onze gegevens –en die van anderen- niet altijd gewaarborgd is, en dat regelgeving niet bij de grens kan stoppen.
De situatie rond Diginotar was een combinatie van een falend systeem en een aanval van buitenaf, een Iraanse hacker maakte veiligheidscertificaten buit. Moeten we daarom niet afstappen van het opslaan van zoveel persoonsgegevens… maar kan dat eigenlijk nog wel?
BoF: “Datalekken vinden aan de lopende band plaats. We houden zelf een Zwartboek Datalekken bij, en WebWereld heeft deze maand zelfs elke dag een nieuw lek in de serie ‘Lektober‘. Elke keer dat een lek aan het licht komt, wordt weer pijnlijk duidelijk wat de consequenties kunnen zijn van het opslaan van zoveel persoonlijke gegevens. Tot nog toe koste het niets om extra informatie op te slaan. Er was ook bijna geen ‘trigger’ om die gegevens serieus te beveiligen. Daarom pleit Bits of Freedom al geruime tijd voor de invoering van een meldplicht datalekken. Dat zal tot gevolg hebben dat bedrijven beter zullen nadenken over wat ze opslaan, zij het serieus gaan beveiligen en dat internetters alleen die gegevens afstaan die daadwerkelijk nodig zijn. Dat laatste wordt ook wel ‘datahygiëne’ genoemd.”
Bewaarplicht
Maar hoe ver moet je dan gaan in regelgeving, als deze toch al niet meer toereikend is omdat acties grensoverschrijdend zijn? En leiden nieuwe afspraken niet tot grote ongelijkheden? Hieraan gelinkt zijn vraagstukken over de bewaarplicht: geeft het massaal afstaan en opslaan van allerhande persoonlijke gegevens ons nu echt een voordeel? En welke rechten over onze eigen persoonsgegevens houden we zo nog over? Ook hier is het dus zaak de digitale burgerrechten helder voor ogen te hebben: te weten wat voor rechten dat nu precies zijn en deze beschermen.
Uiteindelijk hebben we deze gegevens toch ook weer nodig voor ons gemak aan de ene kant en onze eigen veiligheid (denk aan internationale afspraken rondom terrorisme) aan de andere kant? En hierover worden toch al duidelijke internationale afspraken voorbereid?
BoF: “Het opslaan van de bewaarplichtgegevens is niet nodig voor ons gemak. En tijdens de Europese evaluatie die onlangs heeft plaatsgevonden, hebben lidstaten niet kunnen bewijzen dat de opsporingspercentages stijgen. Onze eigen veiligheid wint er dus ook niet bij.”
Netneutraliteit
In algemene zin is netneutraliteit een basisregel, maar heeft het niet ook voordelen als je anderen op internet –tegen betaling- ‘voor’ kunt laten gaan? En is internet nu inmiddels niet zó’n enorme basisbehoefte dat we iedereen in de basis dezelfde soort toegang willen bieden, onafhankelijk van het soort gebruik? De Eerste Kamer moet dit najaar de Telecomwet, die hier over gaat, nog behandelen, maar wat zijn nu de gevolgen als deze er door komt, wat missen we als deze er niet doorkomt? BoF informeert burgers en beschermt digitale rechten in Nederlands- en internationaal verband met talloze initiatieven, waarbij ze ook open staat voor nieuwe inzichten van mensen buitenaf.
Netneutraliteit klinkt heel mooi, maar is dat niet onhoudbaar? Betalen per MegaByte klinkt eerlijk, maar 1x een streaming filmpje stoort andere gebruikers veel meer dan evenveel MB over een gehele maand aan e-mail binnenhalen, vragen we telecom-providers niet het onmogelijke?
BoF: “Het voorbeeld dat je geeft, draait om congestie. Pas als er congestie is, hebben anderen immers last van een streaming-video kijker. Daarom heeft het huidige wetsvoorstel een uitzondering in geval van congestie op de regel dat providers niet mogen ingrijpen in het verkeer van gebruikers. Er wordt dus wel degelijk rekening gehouden met de realiteit van het werk van providers.”
Hebben, aan de andere kant, providers niet te traag gereageerd om een compensatie te vinden voor het onvermijdelijk wegvallen van de gemakkelijke SMS inkomsten?
BoF: “Wij richten ons natuurlijk niet op het verdienmodel van providers. Netneutraliteit heeft in ons perspectief dan ook niets te maken met een trage reactie op de markt, maar op de versterking van burgerrechten van Nederlandse internetgebruikers.”
Bits of Freedom is de enige stichting in Nederland die zich puur bezighoudt met voorlichting over en strijdt voor internetvrijheid, vandaag kun je ze steunen door donateur te worden!
