Sportief succes op nationaal en internationaal topniveau is in toenemende mate weggelegd voor hen die het beste gebruik weten te maken van Sport Analytics. Dit is een uit het bedrijfsleven afkomstige manier van rationele besluitvorming op basis van objectieve, cijfermatige en meetbare feiten. De inzichten die zich hieruit laten afleiden kunnen op allerlei manieren en op diverse niveaus binnen het professionele sportbedrijf worden toegepast om zo de kans op sportief succes te maximaliseren.
In Nederland wordt de benadering van Sport Analytics in diverse disciplines toegepast (onder andere schaatsen en voetbal). Voorbeeld: het rendement van een aanvaller bij het voetbal verbetert door afstandsschoten achterwege te laten. Goals vallen nu eenmaal vaker door combinatiespel in het zestienmetergebied dan door pegels van grote afstand. Gemiddelde spelers (dus niet de Arie Haans, Ronald Koemans of Branco’s van deze wereld) kunnen daarom statistisch gezien beter al combinerend proberen een doelpunt voor hun team te realiseren dan van afstand op het doel schieten. Wie dergelijke op feiten gebaseerde inzichten het beste in de praktijk brengt, heeft uiteindelijk de grootste kans om als winnaar het veld te verlaten.
Analytics begint met het definiëren van relevante parameters. Denk aan het aantal passes, percentage passes dat niet tot balverlies leidt, aantal en percentage gewonnen duels, geslaagde intercepties enz. enz. enz. Ofwel: bepaal eerst wat je wilt meten. Het vervolgens ‘scoren’ van je parameters kan geautomatiseerd, maar ook door analisten van vlees en bloed te laten turven. Dat kan real time (bij het afgelopen WK Hockey in het Haagse ADO-stadion bijvoorbeeld door een kwartet visuele waarnemers) of door geautomatiseerde videoanalyse. De meetresultaten worden in een datafile samengevoegd waarna er algoritmes op los worden gelaten. Dat levert (strategische) inzichten op die op meerdere plaatsen binnen de topsportpraktijk kunnen worden gebruikt; bijv. om het selecteren van spelers of het ontwikkelen van een perfect bij je tegenstander passende opstelling c.q. speelwijze. Bovendien kun je die kennis weer dóórvertalen naar individueel niveau in de vorm van concrete opdrachten aan de spelers tijdens de wedstrijd of bij het ontwikkelen van specifieke individuele of collectieve trainingsschema’s.
De fascinerende en onvoorspelbare bevliegingen van een Lionel Messi laten zich natuurlijk niet wegcijferen. Analytics beogen dan ook niet creativiteit of artisticiteit te muilkorven. Maar wel om er een zekere resultaatgerichtheid aan te verbinden. Het is allemaal fraai, leuk en aardig wat sporters in een wedstrijd (kunnen) laten zien, maar het moet wel ergens toe leiden. Intuïtie, onderbuikgevoel, gut feeling horen onlosmakelijk bij sport en verlenen het appeal en charme. Maar het is anno 2014 ook belangrijk om intuïtie en gevoel met feiten te kunnen onderbouwen.
Eerder het tegenovergestelde is waar. Het is niet zo dat sport analytics alleen voor de ‘grote jongens’ met veel armslag zijn weggelegd. Met analytics kun je op basis van op harde feiten gebaseerde besluitvorming de sportieve potenties die je in huis hebt maximaal benutten. Je maakt het verschil met data-analyse en niet met duurbetaalde vedettes, reputaties of een je tegenstander intimiderende entourage. Niet de twaalfde, maar analytics is de dertiende man. Enkele jaren geleden maakte het Amerikaanse honkbalteam Oakland A’s onder leiding van de legendarische coach Billie Beane beredeneerd en methodisch gebruik van statistiek en versloeg de één na de andere tegenstander. Opponenten die beschikten over begrotingen die een veelvoud waren van die van de Oakland A’s. De onconventionele aanpak van Beane c.s. was voor ‘Hollywood’ zelfs aanleiding om er een speelfilm aan te wijden (‘Moneyball’, 2011).
“Kein geloel… Fussballen!” – een roemruchte metafoor uit het roemruchte voetbalverleden van Nederland. Maar de wereld en de topsportpraktijk waar het gevleugelde woord naar verwijst, bestaan niet meer. De belangen zijn anno 2014 dermate groot geworden en de organisaties en topsporters dermate professioneel en sophisticated, dat de snoeiharde concurrentie alles vergt van alle betrokkenen. Professionele topsport wordt op het scherpst van de snede beoefend. Die snede zal in de komende jaren alleen maar scherper worden. En daarmee ook de behoefte aan tools en methodes die het verschil kunnen maken.
Door: Jan Jongbloed en Peter Blangé
Zie ook: http://ortecsports.com/
