De volgende president van Frankrijk heet Emmanuel Macron, ijs en weder dienende. Niet omdat hij de beste kandidaat is, er zijn geen goede kandidaten.
De enige die er als een president uitziet en zich overeenkomstig gedroeg, was François Fillon van centrum-rechts, een katholiek uit betere kringen, klassiek in alle opzichten. Tot er links en rechts lijken uit zijn kast kwamen vallen. Hij won de voorrondes van Les Republicains (LR), de partij van Sarkozy, en was langere tijd de gedoodverfde favoriet.
Op dat moment begon het onthullingen te motregenen, altijd via de Canard Enchaîné, het beruchte linkse tijdschrift waar niemand veilig voor is. Dat ze door de regerende Socialistische Partij en de links georiënteerde rechterlijke macht van informatie worden voorzien, daar twijfelt eigenlijk niemand aan. Fillon roept dat zelf ook, en voegt eraan toe dat de socialist Hollande aan de touwtjes trekt in dit complot tegen hem.
Maar hij heeft toch echt bijna een miljoen euro aan overheidsgeld aan zijn vrouw laten uitbetalen, die hem jarenlang geassisteerd zou hebben tijdens zijn parlementaire loopbaan, voor zo’n vier mille schoon per maand. In Frankrijk mag dat, wat dat betreft is het een bananenrepubliek, maar de van oorsprong Britse Penelope Fillon bleek in een interview met een Brits tijdschrift te hebben gezegd dat ze nooit haar man had geholpen met wat dan ook, en de handen altijd vol had aan het huishouden en de opvoeding van de kinderen. Die kinderen bleken ook al ingehuurd te zijn als assistent, eveneens op kosten van de belastingbetaler. Ze stonden op de loonlijst van het parlement als advocaten en werden navenant betaald. Dat terwijl ze toen allebei nog student waren. Tijdens zijn campagne bleek Fillon ook nog wat maatpakken cadeau gekregen te hebben van een zakenman, niet zomaar pakken, maar pakken van twintigduizend euro per stuk van een befaamde Parijse firma. Zo is er iedere keer weer wat.
In Frankrijk is de politieke moraal aanzienlijk losser dan in bijvoorbeeld Nederland en Duitsland, dat blijkt al uit het feit dat de man überhaupt nog kandidaat is. Maar hij draagt nu zo’n lucht van bederf met zich mee dat het zelfs de meeste Fransen te gortig is geworden. Een paar weken geleden heeft zijn partij andere kandidaten gepolst om het van hem over te nemen, al is hij zelf helemaal niet van plan de handdoek in de ring te gooien. Met name Alain Juppé kreeg een telefoontje, de burgemeester van Bordeaux en runner up in de voorrondes van LR, maar hij bedankte voor de eer.
Fillon is nu de man die boven de afgrond hangt, en zich met zijn nagels vastklampt. Gisteren zei hij in een interview dat de immigratie tot een ‘strikt minimum’ beperkt moet worden, in een wanhopige poging stemmen bij Marine Le Pen weg te snaaien, die er aanzienlijk beter voorstaat dan hij.
Wat de Franse socialisten betreft, de tijden van Mitterand zijn verder weg dan ooit. De partij heeft zichzelf in navolging van Labour in Engeland in de voet geschoten, door met een totaal kansloze kandidaat uit de bus te komen: Benoît Hamon, apparatsjik en de Franse versie van Jeremy Corbyn. Was zijn belangrijkste tegenstander Manuel Valls niet nipt verslagen in de voorrondes, dan zou die na het echec van Fillon zeker de meest kansrijke kandidaat zijn geweest. Maar Hamon staat in de peilingen op minder dan tien procent van de stemmen. Hij heeft zijn hoofd niet mee, kampt met een licht spraakgebrek, en heeft plannen voor een basisinkomen. Iedereen 600 euro per maand. Zijn niet aflatende liefdesbetuigingen aan de vijf miljoen moslims van Frankrijk maken zijn kansen niet groter, zeker omdat zij traditioneel toch al socialistisch stemmen.
Marine Le Pen dan? Ze is populairder dan ooit, al wordt die populariteit iets ingedamd door haar plan de euro af te schaffen. Daar houden ze in Frankrijk niet van, zulke riskante economische capriolen. Fillon zou haar zonder zijn schandalen in de tweede ronde op zijn sloffen hebben verslagen, en nu zal Macron dat doen, maar niet op zijn sloffen. Zoals Wilders zonder minstens 50% van de stemmen nooit premier zal worden, zo heeft Le Pen zo goed als geen kans president te worden. De anderen zullen samenspannen om haar dat te beletten, en dat werkt goed. Vorig jaar konden ze oefenen, bij de verkiezingen van de regio-voorzitters, een soort commissarissen van de Koning, maar dan serieuzer. Kandidaten van het Front National wonnen in de voorrondes maar liefst vijf van de veertien regio’s, maar grepen door tactisch spel van de andere partijen overal naast de hoofdprijs in de tweede ronde.
Aan het andere uiteinde van het politieke spectrum vinden we Jean-Luc Mélenchon, ook wel de Chavéz van Frankrijk genoemd. De laatste week flink gestegen in de peilingen, niet in de laatste plaats door gebrek aan tegenstand. Hij verliet de Socialistische Partij in 2008, en deed voor het door hem opgerichte Front de Gauche ook mee in 2012. Hij is een goede spreker en een gewiekste politicus, en is als geen ander in staat enorme menigtes op de been te brengen. Zijn scherpste -communistische- kantjes heeft hij bijgeslepen, maar zijn ideëen over het in stand houden van 60 als pensioenleeftijd en het heffen van extreem hoge belastingen op grote bedrijven en grote verdieners, maken hem moeilijk verkiesbaar. Dan wil hij ook nog eens volledig open grenzen, en zit hij in het kamp van mensen die ieder probleem met moslims aan islamofobie wijten. Helpt allemaal niet.
Tenslotte Emmanuel Macron. Hij was korte tijd minister van economische zaken onder Hollande. Daarvoor werkte hij bij de zakenbank Rothschild. Dit jaar wordt hij 40. Een druk baasje, en heel erg jong om president te worden. In het moderne Frankrijk was tot nu toe Giscard d’Estaing de jongste president, die werd het met 48. Macron is geen socialist, al was hij minister voor Hollande. Hij wordt centrum-links genoemd en heeft geen partij achter zich. Dat laatste kan een probleem worden, normaal gesproken moet een president kunnen bouwen op een substantieel deel van de parlementariërs.
Macron is als beste jongetje van de klas met zijn voormalige lerares getrouwd, een vrouw van 20 jaar ouder, die als een Cerberus over zijn belangen waakt. De man spreekt als enige kandidaat geen onvertogen woord, of het zou moeten zijn dat hij Frans-Guyana, een buurland van Suriname, een eiland noemde toen hij er net vandaan kwam. Macron is volstrekt kleurloos, het is lastig om zijn standpunten überhaupt te onthouden. Behalve dat hij enorm pro-EU is. Als enige kandidaat zonder schandaaltjes of zonder extreem programma, gooit hij verreweg de hoogste ogen op dit moment.
Het laatste nieuws is dat de redactie van Le Canard Enchaîné aangifte heeft gedaan van doodsbedreigingen. Je verveelt je niet snel in dit land als er ergens verkiezingen zijn. En dat de rente op de Franse staatsschuld omhoog stuift, omdat beleggers rekening houden met een tweede ronde tussen Le Pen en Mélenchon, is zeg maar een rampenscenario, vooral in economisch opzicht.
Wie kan een gooi doen naar het presidentschap? Je hoeft niet in Frankrijk geboren te zijn, het enige dat je nodig hebt, zijn minimaal 500 steunbetuigingen van ‘élus’, letterlijk gekozenen. Een élu is zo’n beetje iedereen die via verkiezingen op zijn post is gekomen. Niet alleen de leden van het parlement en de senaat, maar ook de Franse leden van het Europese Parlement, iedereen in een gemeenteraad, enzovoort. Alles bij elkaar tussen de 600 en 700 duizend man en vrouw. Er zijn dan ook een stuk of tien presidentskandidaten waar nog nooit iemand van heeft gehoord buiten Frankrijk.
