Op 1 mei jl. kreeg de Duitse historica Sybille Steinbacher de leiding over het ‘Fritz Bauer Instituut’ in Frankfurt/Main, verbonden aan een leerstoel van de Johann-Wolfgang-Goethe-Universiteit. Een belangrijke instelling, een competente wetenschapper – dus waarom waren de persdiensten van het instituut, de universiteit en de Duitse deelstaat Hessen maandenlang betrokken bij het verspreiden van de bewering dat het de “eerste landelijke Holocaust professor” zou zijn? Dat blijkt onjuist. Wat steekt er achter die claim? Waarom maandenlang zoiets beweren? Geschiedenis redacteur Sven Felix Kellerhoff van Die Welt vraagt het zich af.
In Duitsland wordt sinds bijna 35 jaar in toenemende mate gespecialiseerd Holocaust onderzoek gedaan. Door het nieuws wordt Herbert A. Strauss (1918-2005) over het hoofd gezien. De Duitse jood uit Würzburg overleefde de Holocaust. Hij moest dwangarbeid verrichten in Berlijn en was in staat om de hoofdstad te ontvluchten. Het lukte hem in juni 1943 de Verenigde Staten te bereiken, waar hij ging studeren en historicus werd. In 1982 richtte Strauss het ‘Zentrum fur Antisemitismusforschung (centrum voor onderzoek naar antisemitisme) an der Technischen Universität (TU) Berlin’ op. Blijkbaar is het persbureau ook Wolfgang Scheffler (1929-2008) vergeten, die sinds 1986 naast Strauss de tweede professor werd aan dat TU-Zentrum. Daar onderzocht Scheffler meer dan een kwart eeuw de vervolging van de joden. Ook Strauss’ opvolger als hoofd van het centrum, de historicus Wolfgang Benz, heeft veel van zijn werk gewijd aan de Holocaust.
Aan het Instituut voor Hedendaagse Geschiedenis in München werd in de zomer van 2013 een centrum voor Holocaust-studies ingericht. De directeur hiervan, Frank Bajohr, is ook professor aan de Ludwig-Maximilians Universiteit van München – natuurlijk in hetzelfde vakgebied. Tot slot het Frankfurter Fritz-Bauer-Institut zelf. Het bestaat sinds 1995 en onderzoekt uitdrukkelijk ‘de geschiedenis van de nazi-misdaden – in het bijzonder de Holocaust en het effect ervan op de huidige tijd’. Ook formeel gezien klopt de bewering van de universiteit van Frankfurt en het persbureau niet. In 2016 is op het ‘Touro College’, een door de staat erkende particuliere universiteit in Berlijn, een hoogleraar Holocaust-studies aangesteld, de historicus Stephan Lehnstaedt. Nergens ter wereld is de studie van het nazisme en de Holocaust zo divers, zegt Die Welt redacteur Kellerhoff.
Sybille Steinbacher’s scriptie ging over het concentratiekamp Dachau en haar proefschrift over Auschwitz. Haar plek in Frankfurt lijkt dus logisch en verwacht wordt dat ze de geschiedwetenschap vooruit zal helpen, maar de eerste Holocaust professor is zij beslist niet. Het lijkt dus allemaal slechts een PR-stunt.
