Wozzeck kan niet zonder kinderen. Levensgevaarlijk voor regisseurs. Ook in Parijs. Hoe doe je dat, een opera met kids?
Kinderen en dieren op het podium is vragen om problemen, weet elke regisseur. Dieren doen wat ze zelf willen (alleen varkens zijn intelligent en goed te sturen), en kinderen doen teveel hun best. En dan heb je bij kids ook nog eens al die lastige arbo-regels, omdat ze naar school moeten en zo. In opera’s moeten ze ook nog hun ongeschoolde keeltjes gebruiken. Dat vraagt om stroef piepwerk.
Regisseur Christopher Marthaler heeft de oplossing gevonden: zet er meteen 25 op het podium, dan kunnen ze bij elkaar afkijken wat ze moeten doen. De Zwitserse regisseur Marthaler bouwt zijn versie van de opera Wozzeck langzaam op: we zien een verlaten plastic feesttent met lege tafels en lelijke plastic stoelen. Buiten spelen anonieme kinderen op trampolines en andere wipkippen. Ze wippen alleen de tent binnen om frisdrank te drinken. Genegeerd door hun ouders, gaan ze hun eigen gang in hun eigen leefwereld.
Zo benadrukt regisseur Marthaler de vervreemding in Alben Bergs opera Wozzeck uit 1925. Kapper Wozzeck heeft een verhouding met Marie, maar uit jaloezie vervalt hij in waanzin en vermoordt haar. Hun zoontje kijkt in de kantlijn toe. In de versie van Marthaler is het kind bijna voortdurend aanwezig, ironisch gekleed in een namaak politie-shirt. Niet dat Wozzeck aandacht aan hem besteedt: hij ziet de kleine liever buiten op de trampoline, zodat Marie meer tijd voor hem heeft. De Parijse opera in het koele Bastille-theater heeft een hartbevriezende voorstelling in huis, die kinderen alle hoeken van het toneel laat zien.
Dan was de versie in Amsterdam bij het Dutch National Opera vorige maand een stuk aangenamer. Daar mochten de kinderen van de Poolse regisseur Krzysztof Warlikowsk opdraven in ballroom-kostuums en daarin over de planken zwieren. Ook een aparte leefwereld voor de kids, maar wel een stuk aangenamer.
Bij gebrek aan varkens gebruiken zowel Marthaler in Parijs als Warlikowsk in Amsterdam kinderen om Wozzecks universum nog kaler en leger te maken. De muziek van Alban Berg blijft onverwoestbaar, dirigent Michael Schönwandt weet de zangers precies de goede swing mee te geven. Kinderhaters opgelet: Wozzeck loopt nog deze maand mei in de Bastille.
Foto’s en titelfoto: Emilie Brouchon
