Arie Boomsma en een boek. Dat zal dan wel over Jezus gaan. Of over veilige seks. Of iets anders met normen en waarden, op een zalvende en positieve wijze gebracht. Zo herkennen we Arie Boomsma immers, als de immer goed geluimde bruggenbouwer. Maar in zijn debuutroman Relishow leren we een hele andere Boomsma kennen. Eentje die tijdens de jaren van zijn leven vol roem vooral goed heeft geobserveerd, eentje die messcherp kan schrijven, eentje die humor heeft. Zwarte humor. En eentje die gelijk maar teveel woorden gebruikt voor zijn boodschap (meer dan 200 pagina’s!), maar dat schijnt tegenwoordig bon ton te zijn voor debuterende jonge schrijvers. De novelle is in Nederland kennelijk al lang geleden roemloos ten onder gegaan, maar dat terzijde.
Boomsma’s Relishow is een satire, en een sleutelroman, uiteraard met veel Jezus. Bij de domineeszoon blijft het heilige vuur van de Heiland altijd branden. Maar de kracht van Boomsma is altijd geweest dat hij die doorgaans zo hinderlijke evangelische boodschap weet te verpakken in een nonconventionele boodschap die ook de dwalende schapen buiten de eigen parochie aanspreekt. Het was niet voor niets dat Boomsma destijds door de EO op non-actief werd gezet omdat hij in erotische getinte foto’s verscheen in een glossy over homoseksualiteit. Dat was teveel buiten de geijkte paden gewandeld, en dus tegen het zere been van de orthodoxe humorloze middeleeuwse preciezen van de EO.
Pepermuntsabbelaars
Die relirukkers kunnen hun borst natmaken want met Relishow pakt Boomsma flink uit. In vlijmscherpe satire krijgt de gristelijke goegemeente er behoorlijk van langs. Boomsma laat geen spaan heel van fictieve personages waarin iedereen onmiddellijk knarsetandende pepermuntsabbelaars als Bert Dorenbos of de gemiddelde ouderling in Serooskerke herkent. En dat zijn dan nog de gelovigen. Relishow lijkt vooral een afrekening te zijn met de mediawereld waarin Boomsma de laatste jaren zo nadrukkelijk aanwezig was. Van De Wereld Draait Door tot Pauw & Witteman, iedereen krijgt, soms in sublieme soms in al te gemakkelijke, maar altijd duidelijk herkenbare karikaturale scenes een flink pak op de sodemieter.
Daarin spaart ook Boomsma zichzelf niet. Hoofdpersoon Barnabas Holee is een jonge evangelist die als een meteoor carrière maakt in de mediawereld en moeite heeft de liefde van Jezus niet wat al te nadrukkelijk lichamelijk uit te drukken bij zijn vrouwelijke fans (“Seks is liefde, Jezus is liefde, seks is Jezus”), waarvan er sommigen net iets te jong zijn. Dat hij ook nog christen is en dus een boodschap wil uitdragen zit de hoofdpersoon daarbij danig in de weg in de snelle mediawereld waarin vooral ijdelheid en leegheid het leven leeg lijken te zuigen. Het zal dan ook niemand ontgaan dat Barnabas een karikatuur is van Boomsma zelf en dat maakt het verhaal extra sappig.
Anaal ingebracht
Zo wordt ook Boomsma’s vermeende homoseksualiteit op geniale wijze gebruikt voor meesterlijke zelfspot. In een scene van een heel hoofdstuk lang brengt Barnabas/Boomsma onder de douche een huishoudelijk artikel anaal in om tot de ontdekking te komen dat zulks nog niet eens zo vies voelt. Om vervolgens tot de verlichte ontdekking te komen dat wat er eenmaal ingaat als Gods woord bij een ouderling niet zomaar weer uitgaat, met alle hilarische taferelen van dien.
Het zijn dit soort scenes, grappen, uitspraken en soms regelrechte rants die Relishow aangenaam leesvoer maken. Ondanks de soms wel erg opzichtige evangelische boodschap. 200 pagina’s is, zoals gezegd, wat aan de lange kant en zeker het eerste deel van het tweedelige werk lijdt erg onder traagheid en gezapigheid maar de herkenning van het mediawereldje, de ijdele televisiehoofden, het dichtgetikte christenwereldje en Boomsma zelf die er allemaal op scherpe, lachwekkende wijze van langs krijgen smaakt zeker naar meer.
Messias
Er is eigenlijk maar één groot nadeel aan Relishow en dat is de eeuwige, al te softe positiviteitsdwang van Boomsma’s diepgewortelde christelijke aard. Ook de allerscherpste grappen worden uiteindelijk afgetopt, opdat de lezer toch maar niet teveel wordt gekwetst. Relishow is weliswaar een vilein werkje, maar uiteindelijk komt toch alles weer goed, en wordt de schade hersteld met inbegrip van die andere wang. Daar kan de lezer op vertrouwen. Zoals de gelovige kan vertrouwen op de terugkeer van de Messias.
Arie Boomsma ten voeten uit zullen we maar zeggen.
Arie Boomsma, ‘Relishow’, uitgeverij Prometheus. Vanaf 28 oktober overal verkrijgbaar.
