Zaterdagmiddag was de kickoff van de jongerenorganisatie van Forum voor Democratie. Zo’n zeshonderd jongeren waren in Amsterdam Zuid om naar onder andere Thierry Baudet, Ebru Umar en Theo Hiddema te luisteren. Uw verslaggever was er niet bij, maar hij denkt dat hij de riedel van de middag wel kent: er is te veel migratie, de Nederlandse cultuur staat onder druk, de vrijheid van meningsuiting wordt bedreigd en de politieke correctheid is terug van nooit weggeweest. Je vraagt je af waarom jonge mensen een zonnige middag besteden aan verhalen die ze allang kennen.
Kritiek op Baudet wordt in rechtse kringen steeds minder geaccepteerd. Een twitteraar meldde op de late avond dat Londen het gelijk van Baudet illustreert. Huh? Het is ongetwijfeld “de politiek correcte reflex” van uw verslaggever: er was net iets gebeurd in Londen maar details waren er nog niet. Hoe zou een gebeurtenis van een half uur geleden iemands gelijk kunnen illustreren? Tegenwoordig moet je al een mening hebben voordat überhaupt bekend is wat er is gebeurd. Terreur vraagt niet alleen om snelle actie, maar ook om snelle meningen.
Een paar uur later weten we dat enkele aanvallers in Londen iets riepen over Allah. Dat klinkt niet als een gereformeerde geloofsbelijdenis. De tweets van politici stromen binnen. Wilders twittert voor de zoveelste keer dat de islam toch echt onze vijand is. De rest vindt de aanslagen heel erg en wenst iedereen in Londen veel sterkte. De kritiek uit rechtse hoek is voorspelbaar snel: de statements van Rutte, Pechtold en Klaver zijn zinloos en laf. Juist partijen als VVD, D66 en GroenLinks zouden eindelijk eens moeten erkennen dat de islam de vijand is.
Bij dit soort gebeurtenissen zien we wat sociale wetenschappers al heel lang wisten: losse incidenten krijgen pas echt betekenis als ze onderdeel zijn van een groter verhaal. Voorlichters zouden het “de kracht van herhaling” noemen. Als er een busje op voetgangers inrijdt is dat een tragisch ongeluk, als er een islamofascistisch motief aan te grondslag ligt een aanslag door moslims. Maar als het bij één incident blijft, beklijft er niets en zullen de meeste mensen – behalve de direct betrokkenen – de gebeurtenis weer snel vergeten.
Als zoiets vaker gebeurt, is er een overkoepelend verhaal nodig waarom die aanslagen plaatsvinden. Alleen zo kunnen burgers begrijpen wat er gebeurt en waarom. Het enige wat nodig is, is dat de gebeurtenissen bij het verhaal blijven passen. Zo zien we de spagaat van iedereen die zegt dat de islam de vijand niet is: het aantal aanslagen door radicale moslims begint behoorlijk op te lopen en dan is het moeilijk te blijven beweren dat het “niets met de islam te maken heeft”. Het winnende verhaal om de aanslagen te begrijpen is dat van Wilders en Baudet.
Voor genuanceerde mensen is dat pijnlijk. Onlangs sprak uw verslaggever iemand van GroenLinks. Hun standpunten over terreur en islamisering worden door rechts Nederland consequent verkeerd neergezet. De rechtse suggestie is dat GroenLinks niet aan de Nederlandse waarden hecht, islamisering prima vindt en te laf is om aanslagen hard aan te pakken. Maar dat is onzin. GroenLinks vindt dat je terreur moet aanpakken door de wet te handhaven. Daarin staat bijvoorbeeld dat je mensen niet zomaar op straat mag neersteken.
GroenLinks heeft het alternatieve verhaal over terreur: we hebben een rechtsstaat en dus zijn de regels voor iedereen hetzelfde. Dat hebben we zo afgesproken. Moslims en niet-moslims krijgen dus dezelfde behandeling en van een strijd tegen islamisering kan geen sprake zijn. Er kan alleen sprake zijn van een strijd tegen alle terreur en geweld. Alle vormen van terreur zijn erg en ze moeten allemaal bestreden worden. Maar helaas voor GroenLinks is dit een verliezend verhaal.
De aanpak van terreur zal volgens velen altijd te slap blijven, want de rechtsstaat waar GroenLinks zo graag op wijst bestaat nog steeds, of Jesse Klaver nou een verliezend verhaal vertelt of niet. Maar iets zegt me dat de aanhangers van het winnende verhaal beetje bij beetje hun zin gaan krijgen. We zien het vandaag al bij een onderzoek wat voor de aanslagen in Londen werd uitgevoerd: de GroenLinks-achterban wil compromissen sluiten over migratie. Een paar weken geleden strandde de formatie nog op dat onderwerp. Bij GroenLinks weten ze dat hun verhaal niet gaat winnen.
