In Brussel kan de vlag uit: er is een nieuwe federale regering. De ‘Zweedse coalitie’ van drie Vlaamse partijen en één Franstalige partij gaat rechtsom en komt met bezuinigingen om de economie vooruit te helpen. Hoe verliep de formatie en wat gaat er gebeuren?
De Franstalige liberaal Charles Michel (MR) zei het ooit eens tegen een journalist van de VRT: ‘De droom van mijn vader? Dat is dat ik premier wordt’. Zijn vader, oud-minister en ex-eurocommissaris Louis Michel, zal sinds dinsdagavond ongetwijfeld erg gelukkig zijn, want zijn zoon wordt de nieuwe premier van België. Charles Michel gaat een rechtse coalitie leiden van zijn MR met de Vlaams-nationalistische N-VA van Bart de Weever, de Vlaamse christendemocraten (CD&V) van Kris Peeters en de Vlaamse liberalen van Open VLD. Hij krijgt deze eer omdat zijn partij en die van Open VLD-leider Gwendolyn Rutten de ‘grootste familie’ in de federale regering vormen. Michel (38) heeft al enkele jaren ervaring opgedaan als federaal minister. Met coformateur Peeters zette hij de regering in elkaar. Beide heren zijn tevreden over het akkoord dat ze dinsdag sloten:
De ‘Zweedse vlagcoalitie’ – blauw voor de liberalen, geel voor de N-VA en het kruis voor CD&V – komt met maatregelen die vooralsnog bijna ondenkbaar waren, zoals het maken van een ‘indexsprong’ en het verhogen van de pensioengerechtigde leeftijd naar 67 jaar. Voorheen was dit niet mogelijk omdat de sociaaldemocratische PS van premier Elio di Rupo en haar Vlaamse zusterpartij SP.a dit blokkeerden of vooruit schoven. De nieuwe regering wil acht miljard euro besparen, onder meer door accijnzen op brandstof en de belasting op het eigen vermogen te verhogen. Ook komt de regering aan de automatische indexering van de lonen. Als enige land in West-Europa heeft België nog zo’n indexering, waarbij de lonen meestijgen met het hoger worden van de prijzen. Volgens de rechtse partijen maakt dit het land minder aantrekkelijk voor investeerders, terwijl linkse partijen de indexering juist willen behouden zodat niemand erop achteruit gaat. Gekozen is nu voor een eenmalige indexsprong. Dit betekent dat de lonen één jaar lang niet meestijgen met de prijzen. Elk gezin krijgt 250 euro ter compensatie. Verder gaan de belastingen voor bedrijven omlaag zodat de bedrijvigheid toeneemt.
Na het mislukken van de eerste formatiepoging van toenmalig informateur Bart de Wever (N-VA) in juni, gingen Michel en Peeters aan de slag als coformateurs. De gesprekken begonnen eind juli en duurden, met een vakantieperiode erbij, ongeveer twee maanden. Intussen waren er al regeringen geformeerd in Vlaanderen, Wallonië. Brussel en de Duitstalige gemeenschap. In Franstalig België kwamen links georiënteerde coalities aan de macht met de PS van Di Rupo als belangrijkste machtsfactor. En in Vlaanderen werd een rechtse coalitieregering beëdigd met de Vlaamse nationalist Geert Bourgeois als opvolger van Kris Peeters. Ex-minister-president Peeters hoopte op het premierschap van de nieuwe federale regering, iets dat gezien zijn staat van dienst – zeven jaar lang minister-president – goed mogelijk zou zijn geweest. De Franstalige liberalen zouden ook bereid zijn geweest om hem die post te geven. Maar begin september kon Peeters naar het premierschap fluiten, nadat zijn CD&V partijprominent Marianne Thyssen naar voren schoof als de nieuwe Belgische eurocommissaris. Omdat haar belangrijkste concurrent Didier Reynders (MR) het tegen haar aflegde, moesten de Vlaamse christendemocraten het premierschap overlaten aan MR-voorman Michel. Een hard gelag voor Peeters:
Het besluit over de invulling van het eurocommissariaat was voor de formerende partijen een belangrijke hobbel die genomen moest worden. Door de keuze voor Thyssen ontstond er meer duidelijkheid over de personele samenstelling van een nieuwe regering, waardoor in de maand september stug kon worden dooronderhandeld. Eind september kwamen de eerste geluiden over een mogelijk akkoord naar buiten, maar het duurde nog tot begin oktober voordat de eindlanding daarvoor was ingezet. Een kleine botsing tussen CD&V-onderhandelaar Wouter Beke en Open VLD-voorvrouw Rutten zette alles vorige week nog op scherp. De christendemocraat wilde wel hervormingen, maar voelde tegelijkertijd de hete adem van de christelijke vakbond in zijn nek. Voor de liberalen lagen er extra belastingen op de loer. Ze kwamen er niet uit. Ruzie in de tent. Zouden de onderhandelaars struikelen op de valreep?
Aftredend premier Elio di Rupo heeft inmiddels groot verzet aangekondigd tegen de nieuwe rechtse federale regering. Hij zal er alles aan doen om de ‘asociale maatregelen’ uit Brussel tegen te gaan, zo zei hij in een toespraak op een partijcongres. De PS kan in Franstalig België een stok tussen de wielen steken omdat de liberale MR daar nergens in een regering vertegenwoordigd is. De vraag is hoe houdbaar een dergelijke opstelling zal zijn in een land als België, waar de gemeenschappen en de federale regering tot samenwerking veroordeeld zijn. Als het aan Di Rupo ligt, komt er zware oppositie:
Aan Vlaamse kant hebben de SP.a en Groen! de plannen van de nieuwe regering al gehekeld. Ook de Vlaamse vakbonden roeren zich en willen in de toekomst protesteren om hun mening kenbaar te maken. Anders dan Nederland kent België geen Poldermodel, waarin de overheid, werknemers- en werkgeversorganisaties tot in de treuren met elkaar overleggen om compromissen te smeden. Het kan dus een hete herfst of warme winter worden voor onze zuiderburen.
In ieder geval legt de komende federale regering op zaterdag 11 oktober de eed af. Dan gaan alle nieuwe federale bewindspersonen naar het paleis van Laken, waar ze door koning Filip worden ingezworen. In België is dit altijd rechtstreeks op tv te zien. In tegenstelling tot de situatie in Nederland is er in België nooit een bordesfoto. Het zou echter kunnen dat de nieuwe koning wel voor zo’n foto kiest. Met de beëindiging van de Zweedse vlagregering is een horrorformatie, zoals die van de langste formatie ooit, voorkomen en kan België op politiek niveau weer verder.
Video’s via VTMNieuws
