Tijdens de jaarlijkse journalistenreis van het CIDI gaan we iets doen wat nooit eerder onderdeel van deze reis was: een bezoek brengen aan de orthodoxe Joden van Jeruzalem. Het is niet vreemd dat het CIDI ons kennis wil laten maken met deze specifieke groep. Ooit waren de orthodoxen een minimaal onderdeel van de bevolking, maar momenteel maken ze al acht tot tien procent van de Israeliërs uit. We krijgen een tabelletje onder onze neus waaruit blijkt dat het inmiddels om elf procent gaat. Deze groep groeit snel: 17 procent van de kinderen in Israël heeft orthodoxe ouders. We horen vandaag over een man met 247 achterkleinkinderen. Die trend heeft zo zijn gevolgen.
In een buurtcentrum worden we ontvangen door een orthodoxe Joodse meneer. Hij is geboren in Israël maar kwam uit een seculier gezin. Hij heeft zich dus pas later tot het orthodoxe Jodendom bekeerd. Hij is gek op bijbelstudie. Hij heeft zijn vrouw in het leger ontmoet en heeft inmiddels vier kinderen. Ouders zoeken bij orthodoxe Joden een partner voor hun kind, maar deze mag zelf wel uitvogelen of het een goede match is voordat er definitief wordt getrouwd. Het gaat dus om half-gearrangeerde huwelijken.
Religieuze kleding. #HipIsrael pic.twitter.com/iiJWcgiUzT
— Chris is erbij (@ChrisIsErbij) 4 juli 2017
De man vertelt hoe moeilijk het is om als orthodoxe Jood te leven. De gemeenschap heeft moeite om haar waarden vast te houden. Zo gebruiken orthodoxe Joden bijna geen media en hebben ze een koosjere telefoon nodig. Deze koosjere telefoons worden in de orthodoxe wijk van Jeruzalem verkocht. Het komt erop neer dat deze alleen kunnen bellen en geen internettoegang hebben. Zo kun je ervoor zorgen dat je geen rare dingen doet, leren we. Om iets aan de gemeenschap mede te delen worden posters gebruikt die her en der in de orthodoxe wijk hangen.
Het leven van orthodoxe Joden zit vol dilemma’s, leren we. Zo vroeg de man die ons toespreekt zich af of het wel verstandig was met ons te praten. Hij kon deze tijd immers ook besteden aan bijbelstudie. Deze orthodoxe Joden zijn relatief arm maar dat is grotendeels hun eigen keuze. Ze doen zoveel aan bijbelstudie dat ze weinig tijd hebben om te werken. Deze Joden verzetten zich ook tegen hun bijdrage aan het leger en tegen de Israëlische onderwijsregels. Met name hun gebrekkige bereidwilligheid om in het leger te dienen is controversieel.
De orthodoxe gemeenschap is hecht en de sociale controle is enorm. De man vertelt dat scheidingen nauwelijks voorkomen. Hij presenteert dit als positieve kant van de hier gangbare manier van huwelijken sluiten, maar het gaat natuurlijk om sociale druk om niet te scheiden. Er is een enorme hoeveelheid regels. Vrouwen en mannen lopen aan verschillende kanten van de weg en er zijn zelfs bordjes die aangeven hoe er gelopen zou moeten worden. Het gezegde is: Men to the left because women are always right. De argumentatie voor alle regels is zwak. Waarom Joden bijvoorbeeld geen varkensvlees mogen eten noemt deze man beyond my understanding.
Dan nog de foto’s. In de orthodoxe wijk. Bordjes hoe mannen en vrouwen moeten lopen. #HipIsrael pic.twitter.com/raQ2YJkFfO
— Chris is erbij (@ChrisIsErbij) 4 juli 2017
Getrouwde vrouwen zijn in deze wijk gesluierd, niet-gesluierde vrouwen zijn nog beschikbaar. Mannen lopen in witte overhemden, zwarte broeken en een hoed. Bij hun bakkebaarden dragen ze vlechtjes. Wat de betekenis er precies van is, is niet duidelijk. We leren over de gebedskleden en de touwtjes die daaraan hangen die voor buitenstaanders een onnavolgbare betekenis hebben. De man zegt dat die touwtjes vast raar zijn als je niet uit deze wijk komt. Nou zeg dat wel.
Na het praatje van de orthodoxe man lopen we door de orthodoxe wijk van Jeruzalem. Deze heet Geula. Alle mannelijke deelnemers van de CIDI-reis hebben een lange broek en een overhemd met lange mouwen aangetrokken. De vrouwelijke deelnemers bedekken hun schouders en dragen geen korte rokjes. Dit is allemaal op het expliciete advies van het CIDI. Toch zijn er bij deze 35 graden genoeg blote benen en armen op straat te zien. Foto’s maken wordt hier niet op prijs gesteld en toeristen ziet men hier liever ook niet.
Deze wijk lijkt vooral op een grote markt. Er zijn heel veel winkeltjes met traditionele Joodse spulletjes. Voor een paar euro heb je al een metalen beker met twee handvatten om jezelf ritueel te wassen. Er zijn keppeltjes verkrijgbaar in heel veel kleuren. We bezoeken een hoedenwinkel waar we leren dat hoeden subtiele onderlinge verschillen kennen en dat die verschillen iets zeggen over de persoon die hem draagt. Ook of de hoed een klein beetje naar voren of naar achter staat zegt iets over de drager. Er zijn ook pruiken van echt haar te koop zodat vrouwen hun echte haar niet hoeven te tonen.
Keppels in alle kleuren. #HipIsrael pic.twitter.com/qSapEXK8Rn
— Chris is erbij (@ChrisIsErbij) 4 juli 2017
We komen langs een school waar kinderen buiten aan het spelen zijn. De speelplaats is afgeschermd met een hoog traliehek waardoor de kinderen in een hok gevangen lijken te zitten. De jongetjes van zeer jonge leeftijd hebben net als hun vaders een keppeltje op en vlechtjes bij hun bakkebaarden. Het is een symbolisch beeld: deze gemeenschap zit vol regels over wat wel en niet hoort en is door de sociale druk als een gevangenis. De vraag die daarmee opkomt is wat de relevantie van deze ontwikkeling is voor Israël nu deze groep zo groeit.
Een paar dagen later spreken we de Israëlische politicus en diplomaat Yossi Beilin. Hij noemt de groei van de orthodoxe Joden een enorme uitdaging. Ooit was deze groep zo klein dat het geen probleem was dat ze hun eigen leven leefden, niet in het leger wilden en de regering niet vertrouwden. Het was deels toeristisch aantrekkelijk om deze mensen in Jeruzalem te hebben. Nu worden ze echter langzaam een politieke factor. Wat dit precies voor gevolg heeft, blijft vaag maar het lijkt toch vooral om veiligheid te gaan. Deze orthodoxe Joden willen immers het leger niet in.
Beilin wil graag een oplossing. Toch blijkt Israel ondanks alle kritieken zo democratisch dat er weinig aan dit probleem te doen is. Er is hier geen religieuze politie. Men zal zich er dus nog wel een tijdje het hoofd over breken.
Chris Aalberts ging begin juli met het CIDI naar Israël en de Westbank. Deze reis werd grotendeels betaald door het CIDI. U heeft kritiek op deze reis? Die is bij uw verslaggever al bekend. De hele serie vindt u hier.
