De Europese verkiezingen liggen alweer enige tijd achter ons, maar Europa blijft de gemoederen bezighouden. In ieder geval sommigen, want deze dinsdagavond hebben zo’n dertig mensen de wind getrotseerd om in Pakhuis de Zwijger te komen luisteren naar de boekpresentatie van Joop Hazenberg. Hij presenteert zijn digitale boek Next Europe.
Farid Tabarki leidt de presentatie in. Er is “ontzettend goede research gedaan, met data enzo”, weet hij te melden. Hazenberg deed interviews. De samenvatting: ondanks de eurocrisis gaat het prima met Europa. De timing van dit boek is erg goed, horen we. Er treedt immers een nieuwe Europese Commissie aan. De suggestie is dat men in Brussel wel wat met Hazenbergs verhaal kan. Toch leren we vandaag onbedoeld iets heel anders over Europa.
Maar eerst heeft Hazenberg drie lessen voor ons.
Hazenberg legt uit dat hij heeft gekeken naar de geschiedenis van Europa. Hij concludeert dat Europa een enorm succes is. Er is vrede, rijkdom, democratie, mensenrechten, solidariteit, economisch succes, een gezamenlijke geschiedenis en cultuur.
Wel is al dit prachtigs in gevaar. De economische groei is voorbij, er is vergrijzing en de lasten van de verzorgingsstaat gaan omhoog. Er ontstaat instabiliteit om Europa heen waar we last van gaan krijgen. Bovendien is de Eurozone een bende en wordt er steeds meer op anti-Europese partijen gestemd. Het vertrouwen in Europa neemt af.
Nu komt Hazenberg met een voorspelling. Hij houdt ons voor dat de machtsbalans in de wereld de komende jaren kan veranderen. Volgens velen zijn de zogeheten BRIC-landen in opkomst: Brazilië, Rusland, India, China en Zuid Afrika. Ze dagen Europa meer dan ooit economisch uit.
‘In dit soort zaaltjes met hoog opgeleiden gaat het daarom niet om de kennis, maar om de sfeer. Dit zet mensen met Europa-kritiek op voorhand op een achterstand’
Hazenberg stelt ons echter gerust: Europa blijft rijker dan de BRIC-landen. Toch blijft er genoeg om ons zorgen over te maken. Er komt een tekort aan grondstoffen, er komt heftige klimaatverandering en er komen meer sociale spanningen. De saaie periode van de laatste decennia is voorbij.
Tenslotte presenteert Hazenberg de oplossing: Europa. De problemen in de Eurozone moeten opgelost worden, de interne markt moet afgemaakt worden, net name op het gebied van energie en digitale diensten. Werkmigratie moet gestimuleerd worden en er kan op heel veel punten meer Europese integratie plaatsvinden.
Europa moet leiderschap laten zien, vindt Hazenberg. We moeten leidend zijn op het terrein van klimaat en energie. Door de hele wereld moet Europa haar cultuur beter uitdragen door ‘Houses of Europe’ neer te zetten. Er moet een nieuw Europees verdrag komen, direct gekozen eurocommissarissen en een dubbelmandaat voor Europarlementariërs. We moeten terug naar “de ziel van Europa”.
Adriaan Schout van Clingendael mag commentaar geven. Zijn probleem met Hazenbergs boek laat zich kort samenvatten: Europa is helemaal niet zo’n succes en Hazenberg shopt selectief uit de successen en vergeet allerlei zwaktes. Schout schudt in korte tijd een enorme hoeveelheid problemen uit zijn mauw. Er is inertie in Europa, er zijn ‘failing states‘ binnen de Unie en de ‘rule of law‘ staat onder druk.
Schout vertelt dat we niet of nauwelijks middelen hebben om deze problemen aan te pakken. “Op welke planeet leeft Joop?” vraagt Schout zich af.
Inmiddels is de zaal aan het twitteren geslagen: Schout is een euroscepticus! Hij wil meteen zijn imago bijstellen. “Ik ben voor Europa, hoor”, zegt hij nog. Maar het kwaad is al geschied. Een vrouw uit het publiek zegt dat ze “alleen maar negatieve dingen” van Schout hoort. “Dan is het verhaal van Joop toch veel aansprekender”. Vervolgens krijgt Schout het verwijt dat hij de PVV in de kaart speelt.
Dat burgers weinig van Europa weten, wisten we al. In dit soort zaaltjes met hoog opgeleiden gaat het daarom niet om de kennis, maar om de sfeer. Dit zet mensen met Europa-kritiek op voorhand op een achterstand. Want: het “klinkt allemaal zo negatief”.
Niemand in deze zaal kan toetsen of Schout gelijk heeft en dus is het voor de sfeer beter om net te doen alsof eurofiele wensbeelden geweldig zijn. Dat die beelden misschien wel nooit werkelijkheid worden, hindert niet.
Wat zou de PVV het meest in de kaart spelen, vraag je je af.
