In een radio-uitzending van omroep L1 (Limburg 1) was medio januari 2016 de Duits-Nederlandse journaliste Claudia Zimmermann te gast. Al 24 jaar werkzaam bij de Duitse TV-omroep WDR in Aken en woonachtig in Maastricht, werd haar gevraagd naar de berichtgeving rond de vluchtelingencrisis en de nieuwjaarsnacht in Keulen. Ze zei in die uitzending dat zij en haar collega’s “aangewezen zijn om pro-regering te berichten”. Dat ze een “regeringsstem” hebben en niet een “oppositiestem”. Haar werkgever WDR reageerde in een persbericht ‘geschokt’ en verontwaardigd en ontkende in alle toonaarden de ‘valse berichten’ van Zimmermann.
Journalisten zouden volgens de WDR “volgens de hoogste journalistieke maatstaven werken, onafhankelijk en evenwichtig” zijn. Zimmermann moest bij de hoofdredactie komen en werd onder druk gezet om te erkennen dat ze zich vergist had in haar uitspraken. Zimmermann keerde terug op haar schreden, zoals in het WDR-persbericht te lezen was, maar haar eigen woorden waren het niet, zegt ze nu tegen ThePostOnline: “Ik was zo stom om geen advocaat mee te nemen”.
Sinds die radio-uitzending willen ze haar werk niet meer, hoewel WDR dit onlangs nog ontkende tegenover het Duitse media-portaal MEEDIA: “Het is aantoonbaar niet waar dat mevrouw Zimmermann sindsdien geen opdrachten meer heeft ontvangen van WDR”.
Zimmermann: “Ik heb in april 2016 nog twee ’30 seconde filmpjes’ gemaakt – één over kunst, één over een boom – en de rest wilden ze niet hebben. Ik wist gewoon, het is voorbij.”
In een interview met Zimmerman is ze – anderhalf jaar later – openhartig en realistisch over de gebeurtenissen. Haar baan is ze kwijt: “Als het aan de omroepen ligt is mijn journalistieke carrière in Duitsland voorbij.”
Met de WDR onderhandelt Zimmermann nu over het einde van haar lange dienstverband. “Ze willen het buitengerechtelijk afhandelen, maar als de WDR op 1 augustus nog steeds geen afkoopsom hebben, dan gaan we alsnog naar de rechter”.
Wat is er precies gebeurd na dat radio optreden bij ‘L1’?
“Het was een reuze theater, ik moest het bureau van de WDR in – en weer eruit. In rep in roer waren ze. Ik heb toen heel veel fouten gemaakt omdat ik met de situatie niet vertrouwd was. Ik had dus geen advocaat meegenomen en ik heb de verklaring (van het persbericht, red.) die ze me gaven niet weersproken, daarin stond dat ik onzin (‘totalen Quatsch‘) gepraat had en tendentieus had bericht.
“Ik werd gewoon onder druk gezet, het was heel intimiderend. Terwijl, ik had in dat Nederlandse praatprogramma slechts geprobeerd uit te leggen wat de Duitse ‘Rundfunkrad‘ is. Dat die helemaal niet onafhankelijk zijn, eerder een spreekbuis van de regering. Ik heb op een vraag daarover zelfs nog ontkennend geantwoord dat we directe aanwijzingen zouden krijgen – dat we dingen niet mochten zeggen, dat was ook niet zo – kritische thema’s werden gewoon niet ingekocht, dat wel. WDR pakte het achteraf zo op met de tekst dat ze ‘helemaal geen aanwijzingen geven’. Nee, dat had ik ook helemaal niet beweerd. Het probleem ziet veel dieper.”
Hoe is je carrière verlopen?
“Ik heb in München journalistiek gestudeerd en mijn eerste baan daarna was als persvoorlichter bij Lufthansa, tot de geboorte van mijn zoon en later mijn dochter, die ik kreeg met een Duitser – daarna was ik vijftien jaar lang samen met een Marokkaanse man. In 1992 ben ik aangenomen bij de studio van de WDR in Aken en ben ik in de grensstreek van Nederland gaan wonen, terug naar mijn oude roots. Ik was een zogenaamde ‘vaste-vrije medewerkster’, zoals dat heet. Je krijgt dan bescherming, vakantiedagen, ziektegeld, recht op een aantal dagen werk, en als die niet worden ingevuld een afkoopsom. Daarover ben ik nu in discussie.”
Je bent afgelopen week naar de media gestapt in Duitsland, naar aanleiding van een vorige week gepubliceerde studie van media-onderzoeker Michael Haller (over dit onderzoek publiceerde TPO eerder dit) naar de rol van de media tijdens de vluchtelingencrisis – van september 2015 tot april 2016. Michael Haller ging daarvoor een samenwerking aan met de Universiteit van Leipzig en de Hamburg Media School en evalueerde duizenden krantenartikelen. De belangrijkste conclusie: de media berichten over het algemeen steeds vanuit het perspectief van de regering Merkel. Had je die aanleiding nodig?
“Ik ken Michael Haller toevallig van vroeger. Ik heb hem nadat ik hoorde over de publicatie gemaild en ik heb hem verteld dat dit voor honderd procent is zoals ik het in mijn werk altijd ervaren heb – en waarom ik ook mijn mond heb opengedaan toen op de radio. Dat ik niet alleen positieve – wat ik graag deed – maar ook kritische stukken over vluchtelingen wilde maken. Bijvoorbeeld over jonge vluchtelingen die in Aken meisjes lastigvielen.”
Hoe kwam je aan die informatie?
“Ik was zelf ooggetuige geweest. Een paar meisjes werden in een winkelstraat lastiggevallen door jongens, eentje werd aan haar lange blonde haren getrokken. Toen ze er wat van zeiden werden ze voor ‘Hitler’ uitgescholden. Toen heb ik tegen een van die meisjes gezegd: doe aangifte bij de politie want dat kan zo niet. ‘Dat doe ik niet’, zei dat meisje toen, ‘daar doen ze niets, want dit gebeurt mij bijna elke dag’. Ik heb dat toen als thema aangeboden bij WDR maar mijn collega’s zeiden: ‘Dat doen we absoluut niet want dat is voer voor Pegida’. Dat was een redactrice van de WDR. En zo waren er nog een paar situaties. En op de gang waar de collega’s elkaar spraken was het van ‘mijn god wat gebeurt er allemaal’, maar in de reportages kwam dat nooit naar voren.”
Waar ging dat dan over op de gang? Wat kon er wel op de gang besproken worden wat niet in reportages en verhalen terecht kwam?
“Over vluchtelingen. Een collega die terugkwam met een positieve reportage over een vluchtelingenkamp in de Eisel zei dan tegen ons: ‘Mijn god het is toch niet te geloven dat we zoveel vluchtelingen hebben nu. Dat kan toch niet?’ Maar dat kwam niet in de reportage, alleen de ‘Willkommenskultur‘ van Angela Merkel moest er in.”
Hoe werd er bijvoorbeeld bericht over de nieuwjaarsnacht in Keulen?
“Daar werd bij de WDR niet kritisch over bericht.”
Waren er toen wel feiten bekend, voor zover je dat (achteraf) kunt beoordelen?
“Er waren geruchten, maar daar werd in de redactie achter gesloten deuren over gepraat. Niet met de verslaggevers. De geruchten werden niet uitgezocht. Of er werd gezegd: die vrouwen in Keulen hebben hun verhalen verzonnen, het klopt niet, want er komen steeds meer vrouwen die aangerand zijn. De sfeer onder elkaar was: het kán niet kloppen.”
Voor een journalist is dat een hele vreemde houding…
“Jazeker, dat is heel raar. Journalistiek in Duitsland ís raar. Er wordt veel te weinig kritisch bericht over de overheid. Dit is niet omdat de journalisten slecht zijn. Het systeem werkt van boven naar beneden. En zo kon het gebeuren dat de studioleiding in Aken mijn collega’s na mijn radio optreden een aanwijzing gaven dat niemand van hen met mij contact mocht opnemen. En daar heeft in principe iedereen zich aan gehouden.
“Als ik een collega toevallig op straat tegenkom dat krijg ik te horen: ‘Ik vind het goed wat je hebt gezegd maar ik mag echt niet met jou praten.’ Het lijkt wel alsof ik er nu achter kom wie mijn echte vrienden zijn. Ik kon altijd met iedereen goed overweg, mijn werk deed ik goed, en nu word ik gemeden als de pest. Met vijf mensen heb ik nog contact, stiekem.”
Wat is jouw algemene beeld van de Duitse media?
“De redacteuren gaan bijvoorbeeld in gesloten groepjes naar seminars, bepaalde verslaggevers worden op pad gestuurd naar Keulen, die dan weer nauw samenwerken met hoofdredacties. Daarom heb je ook zo weinig kritische berichten. En de journalistiek, dit heb ik ook met Michael Haller besproken…commentaar wordt met nieuwsberichten verwisseld. Ik zie dat ook met Trump nu. Ook al ben je geen Trump fan, een journalist hoort gewoon te berichten, zo neutraal mogelijk, en de bevolking maakt zich een beeld. En de AfD wordt doodgezwegen. Het is gewoon een ‘Meinungsmache‘ (meningsvorming).”
“Sinds 2016 is het alleen maar erger geworden. In Nederlandse talkshows gaat het er veel vrijer aan toe. Een Duitse vriendin van mij was laatst helemaal verbaasd toen ze op bezoek was en zag dat er bij Jinek nog openlijk gepraat wordt over van alles. De Nederlandse journalistiek is mijlenver verwijderd van de Duitse journalistiek, in positieve zin.”
In Nederland hebben we onze eigen problemen.
“Maar ja, de Nederlandse journalisten die anders berichten dan de meesten laten zich niet wegjagen. Ze zijn er tenminste wél.”
Je hebt net een boek geschreven, Terroristen der Finanzmärkte, over criminele online brokers die vanuit het buitenland opereren en in Europa veel (vooral oudere) slachtoffers maken. Het boek verschijnt op 31 juli in het Duits, hoe is het onderzoek daarnaar verlopen? Ben je op enige wijze belemmerd door de gebeurtenissen bij de WDR?
“Ik krijg hele oppervlakkige antwoorden op mijn e-mails aan de ‘Deutsche Bundespresseamt‘. Maar dat is vanwege het onderwerp. Hoe kan dit in Duitsland, denk ik eigenlijk voortdurend. Hoe kunnen ze zich dit veroorloven? Het bevalt hun niet dat ik er onderzoek naar doe. Die online brokers, heb ik ontdekt, zijn allemaal invloedrijke mensen in Israël, en ze willen geen kwalijke berichtgeving daarover, gezien de geschiedenis. Dat, en het feit dat de regering er nul interesse in heeft te berichten dat Europa gewoonweg niet functioneert.”
Dus niet alleen over de vluchtelingen maar ook over de EU moet positief worden bericht door journalisten, zeg je?
“Ja. Zelfs volgens de experts van de ESMA (de Europese Autoriteit voor Effecten en Markten) in Parijs, is de oplichterij van online brokers die vanuit het buitenland voor miljarden schade aanrichten, het grootste financiële schandaal aller tijden. Ik sprak Europarlementariërs die het niet geloven dat dit gebeurt in Europa. Voor de grote bedrijven werkt de financiële markt in Europa fantastisch, maar niet voor de burgers. Terwijl het supermakkelijk op te lossen is: als brokers – aandelenverhandelaars – privé-investeerders als klant willen, dan kan dat alleen in het land waar ze geregistreerd staan. In Amerika en andere landen is het toezicht wel goed. In Europa wordt de burger niet beschermd.
“En verder ben ik bezig met een verhaal over de vele inbraken in gemeentehuizen in kleine dorpjes in Duitsland. Altijd las ik in de krant in de laatste zin: ‘Overigens hebben de inbrekers paspoorten meegenomen’. Ik belde een keer een collega: ‘Hoezo zet je dat in de laatste zin? Dat is toch het allerbelangrijkste?’ ‘Ik mocht het niet’, zei ze. Ik ben toen onderzoek gaan doen naar berichten over inbraken in gemeentehuizen en ontdekte overal van dat soort ‘Nebensatzen‘ (kleine zinnetjes) onderaan de nieuwsberichten. Ik ben gemeenten gaan aanschrijven met de vraag hoeveel paspoorten er precies gestolen waren. Nooit antwoord op gekregen. Niemand bericht hier over, het is waanzin.”
Waarom zei je pas in januari 2016 ineens wat je zei?
“Het lot wilde dat ik dat zei, denk ik. Het was heel raar, normaal weet ik precies wat ik wil zeggen, dit floepte er gewoon uit. Nu die criminele online brokers op mijn pad zijn gekomen en ik daar een boek over heb kunnen maken, denk ik: het is ook goed geweest.”
Liefde voor de waarheidsvinding?
“Mijn huidige partner zei in mijn WDR tijd vaker tegen me: je bent niet gelukkig, wat doe je? Ik werd al zo lang kwaad over wat de WDR allemaal niet goed deed en hoewel ik geen twintig meer ben en wel weet dat de wereld niet rechtvaardig in elkaar zit, maakte mij dat extreem kwaad, daarom kwam het er ineens uit, denk ik. Een goede vriendin van mij bij WDR zegt nu: de druk is enorm, het is door jou nu voor iedereen zichtbaar wat er kan gebeuren als je je mond open doet.”
Gebeurt dit overal?
“Dat kun je natuurlijk niet bewijzen. Sinds jaren, en vooral wat de vluchtelingen betreft, tekent hetzelfde beeld over de berichtgeving zich wel overal af. En hoe moet dit verbeteren? Democratie betekent dat ik kan kiezen, maar in Duitsland heb ik geen alternatief. Angela Merkel (CDU, red.) maakt al haar vijanden kapot, alles om haar heen is zwak, het zijn allemaal ja-knikkers. Ik spreek jonge mensen die niet gaan stemmen, ik zie niets aan verkiezingsstrijd. Martin Schulz (SPD, red.) wordt het niet, die heeft teveel schandalen, maakt geen serieuze kans – en de AfD is een zooitje. De democratie functioneert niet, Merkel heeft het kapot gemaakt. In Frankrijk had je Macron en Le Pen, dat was nog iets om te kiezen. En dan de Duitsers zelf, ze durven ook helemaal niets, ze geven niet hun mening, door het naziverleden waarschijnlijk, ze zijn bang iets verkeerds te doen.”
Waardoor ze dus het risico lopen iets verkeerds te doen.
“Ja, en dat is heel gevaarlijk.”
ThePostOnline heeft de WDR schriftelijk verzocht om een reactie op de bovenstaande, volledige uitlatingen van Zimmermann. Hun antwoord was dat ze ‘zich al publiekelijk hebben uitgelaten naar aanleiding van artikel over Zimmermann in MEEDIA’, namelijk ‘dat het aantoonbaar niet waar is dat mevrouw Zimmermann geen opdrachten meer heeft ontvangen van WDR’ en dat ze ‘daaraan niets toe te voegen hebben’.
Hier het geluidsfragment uit het Limburgse radioprogramma ‘L1’ van 17 januari 2016:
