“Mijn manager stond om tien voor twaalf ineens voor de deur, ik was compleet door de wekker heen geslapen.” De dertigjarige singersongwriter Qeaux Qeaux Joans was vanwege haar nieuwe album maandagochtend te gast bij Giel. Dinsdagmiddag is het interview. “Ik voel me alsof ik een jet lag heb, ’s avonds optreden en dan al zo vroeg in de studio zijn, net als de meeste muzikanten haal ik gewoon door.”
Coco Harmsen, de echte naam van Qeaux Qeaux Joans woont in Berlijn, maar is even in Nederland vanwege haar nieuwe album. De muzikante is al even bezig op de achtergrond, het is in 2009 dat ze in Paradiso spontaan een nummer mee met Seasick Steve meezingt. Drie jaar later komt haar debuutalbum No Man’s Land uit. Komende 1 november presenteert ze The Ritual in het Concertgebouw.
“Ik heb een heel oud boek van mij moeder, een boek met balletdansers. Dat boek stond voor me tijdens het schrijven,” vertelt Joans over de totstandkoming van The Ritual. “Ik ben erin gaan bladeren en ik kwam het gedeelte Dancers from other lands tegen. Dat vond ik interessant. Ik kwam er The Japanese Dances tegen. The ritual of the Japanse dancers, stond er. Ik heb heel veel met de Japanse cultuur, en besloot vanuit een conceptueel ding te gaan werken. Iedereen heeft rituelen. Mijn drummer moet bijvoorbeeld koud douchen met een kop koffie erbij. Ik mediteer twee keer per dag of ga hardlopen als ik het druk heb. De ander wil zijn ei en koffie elke ochtend hetzelfde.”
“Nederlanders zijn pragmatisch en niet spiritueel, wij hebben niet echt rituelen. Ik kijk met bewondering naar andere culturen. In Mexico heb je bijvoorbeeld de Day of the Dead. Men trekt de kleding van de overledenen aan, eet het favoriete eten van diegene. Het is huilen en lachen, om te verwerken. Die rituelen zijn iets wel iets wat ik in Nederland mis. Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg, maar ondertussen is iedereen zo gekscherend mogelijk aan het doen om anderen in een slecht daglicht te zetten zodat ze er zelf beter uitkomen.”
“Ik zag dus in het boek The Ritual of the Japanese Dancer, en moest aan mezelf denken. Voor optredens heb ik ook een ritueel. Ik stap in mijn rol om een performance te doen. Uiteindelijk werd het zo een soort mengsel, waardoor The Ritual een metafoor werd voor mijn hele leven.”
Muziek is een manier voor Joans om van zich af te schrijven. Ze beschrijft het als een soort spons die af en toe even uitgewrongen moet worden. “Er staan zes nummers op de plaat waarvan ik niet weet wat ik van me afschrijf. Soms ben je aan het schrijven en kom je in een soort trance, dat je geraakt wordt door de noten die je speelt. Wat dat is of waar het vandaan komt, kun je niet verklaren. Het kan heel vrolijk zijn, maar ook heel verdrietig. Of een oud zeer. Dan blijf ik maar spelen en komen er teksten uit waarvan ik geen idee heb waar het over gaat. Bij Nobody Knows duurde het twee maanden voordat ik wist waar het over ging. Iedereen kan het op zichzelf plaatsen, maar ik wist ineens waar het overging.”
In 2009 is Joans bij een concert van Seasick Steve in Paradiso. Ze schuift hem een briefje toe of ze alsjeblieft een nummer moet meezingen. “Een van de redenen was dat ik de ziekte van Lyme heb. Ik ging toen in een soort chemo van Lyme, het wordt bij het UWV met dezelfde periode rust aangemerkt en je wordt er heel ziek van. Ik wist dat weekend oprecht niet wat er van mij terecht zou komen. Ik was 46 kilo, en ik kon bijna niks meer.” Joans heeft nog nooit erg open verteld over haar Lyme. Terwijl het haar leven op meerdere manier beïnvloed heeft. “Ik stond daar en dacht, stel, de kuur slaat niet aan en ik word nooit meer beter. Dan sla ik mezelf toch voor m’n harses als ik niet geprobeerd heb met deze man muziek te maken? Als ik hem op straat was tegengekomen, zou ik muziek met hem gaan maken. Maar omdat het nu Paradiso is niet? Toen heb ik het gewoon gedaan. Ik dacht, fuck it. En hij trok met het podium op.”
Dat is niet het enige waar de Lyme invloed op heeft gehad. Ondanks dat Joans al sinds haar elfde de ziekte heeft, weet ze het pas sinds zes jaar. “Ik zat op een school voor moeilijke kinderen, ze dachten dat ik een heel laag IQ had. Later bleek dat het Lyme was, toen ze mijn IQ daarna gingen testen bleek het 126 te zijn.” Het gemiddelde IQ van de Nederlander is 100. “Toen ben ik muziek gaan maken. Ik heb het mezelf letterlijk aangeleerd. Ik kon ook niet zingen. Maar ik dacht, als ik niks kan, dan ga ik de muziek in.” Het is niet pas in Paradiso begonnen, Joans is al veel langer bezig. “Ik ben al bezig sinds ik heel klein ben. Maar vooral op de achtergrond. Laat mij maar wachten, dacht ik. Tot ik weet wat ik wil en de crew heb die ik wil. Als het leven dan wil, komt het moment vanzelf. En dat gebeurde. Het is alleen jammer dat Paradiso als hét moment wordt genoemd voor mijn carrière. Zonder Seasick Steve was die plaat er ook gekomen.”
Voor dit album was er een grootse promotie opgezet samen met Mister & Mississippi, Tangerine en Admiral Freebee. Er zou een festival met deze artiesten en Joans komen. De kaartverkoop liep niet en de boel werd geannuleerd. “Je kijkt elkaar aan en denkt, shit, de promotie is weg. Niet alleen financieel heel vervelend, maar ineens hadden we ook zes weken niks te doen. Die weken kun je weggooien, maar je kunt ze ook benutten. We hebben een teaser gemaakt, plannen gemaakt met mijn Berlijnse label, kunnen repeteren met de toetsenist. In zes weken hebben we heel veel dingen alvast afgetikt. Daar hadden we ineens de tijd voor. Ik merkte meteen dat ik me wel heel kut kon gaan voelen, maar ik kon me ook bedenken dat ik de tijd had andere dingen te doen. Ik kon nu ineens een voorprogramma doen in de Berghain.” Berghain is één van de bekendste of misschien wel beruchtste clubs in Berlijn. “Het was voor mij een mooie openbaring, er is zoveel moois in het leven. Als er iets slechts gebeurt, wat is dan het mooie wat ernaast gebeurt? Dan wordt het leven wel een stukje leuker.”
“Ik ben soms best geneigd om me te laten leven. Dan merk ik dat mijn Lyme,” ze klopt even op de tafel, “dan roept: ‘wake up.’ Dan doen mijn knieën het niet meer, ik kan niet slapen of ik word 24 uur heel intens depressief. Dan weet ik ook precies hoe laat het is en wat ik ermee moet doen, maar dan weet ik ook dat ik al te ver ben gegaan. Eigenlijk ben ik mijn Lyme heel dankbaar, we zijn een soort vriendjes geworden. Als mijn lichaam begint te etteren, dan weet ik dat ik rustig aan moet doen. Lyme is voor mij een soort kindje wat aandacht nodig heeft, maar niet mijn leven moet opeisen.”
“Sia heeft ook een autoimmuunziekte, Ane Brun heeft het ook. Zij inspireren mij. Een Brun die zegt dat ze het niet had overleefd als ze het niet op haar eigen tempo had gedaan. Of Sia die besluit liedjes te schrijven voor anderen, ze is een fantastische songwriter. En heeft besloten alleen nog achterste voren op te treden omdat haar gezicht door haar ziekte veranderd is. Als presentatoren als Jimmy Kimmel en Ellen DeGeneres daar dan heel respectvol mee omgaan denk ik, yes! Vervolgens schrijft ze dan een nummer als Chandelier, fucking grote hit nu. Zie je wel, het kan allemaal wel, denk ik dan.”
“Acceptatie brengt heel veel met zich mee. Ik wilde het heel lang niet accepteren, maar het is zoals het is. Het brengt ook mooie dingen met zich mee. Muziek, maar ik heb ook zoveel mooie mensen leren kennen door dit te openbaren. Mensen komen naar me toe en vertellen dat ze het ook hebben en hoe ze ermee omgaan. Dan leer je veel van elkaar.” Maar op veel meer vlakken wil Joans laten zien dat mensen niet alleen zijn. Zoals ze al eerder vertelde, een nummer als Nobody Knows is een universeel nummer dat voor iedereen iets anders betekent, en voor veel mensen troost kan brengen. “Ik probeer dat terug te koppelen in mijn muziek. Dat wanneer mensen mijn muziek horen, ze in ieder geval weten dat ze nooit alleen zijn.”
The Ritual van Qeaux Qeaux Joans is vanaf 31 oktober verkrijgbaar. 1 november presenteert ze haar album in het Concertgebouw.
Beeld: Rahi Rezvani
