Laat me u even voorstellen aan de persvoorlichter van president Macron, communicatie-adviseur Sibeth Ndiaye. Van hele goede familie: moeder een hoge rechter uit Togo, vader een belangrijke politicus uit Senegal. In Parijs gestudeerd, en sinds 2016 in het bezit van een Frans paspoort. Franco-sénégalaise zoals dat hier heet.
Klein, mollig, rastahaar in een modieuze knot, 37 jaar, drie kinderen, ietwat nerdy met haar bril. Maar pas op: een wolf in schaapskleren. Figuurlijk dan, want ze is vaak juist opvallend goed gekleed, in peperdure haute-couture. Behalve op haar Wikipediapagina, daar draagt ze dan weer een alledaagse Afrikaanse jurk, en het haar plat.
Dat begint goed, denkt u: het gaat over een vrouw in de politiek, en hij vertelt hoe ze eruit ziet. En waarom zou ze geen dure kleren mogen dragen?
Ndiaye speelde een belangrijke rol in de succesvolle campagne van presidentskandidaat Macron, waar ze verantwoordelijk was voor pers en communicatie. Zuurpruimen of lezers van mijn stukken weten dat vooral het gerommel achter de schermen van zijn voorganger Macron in het zadel heeft geholpen. Hollande lichtte immers via de Franse justitie de conservatief Fillon pootje, en dat was nou net de enige kandidaat die ooit echt op een flinke meerderheid van de stemmen kon rekenen. Macron werd goedbeschouwd gekozen met nog geen 15% van het electoraat achter zich.
Toch deed mevrouw Ndiaye haar werk briljant. Ze was altijd bij Macron in de buurt, hij liet zich door haar souffleren, en iedere journalist die zich ook in zijn buurt waagde, kon op haar dringende aandacht rekenen. Steevast een kop kleiner dan de andere aanwezigen, liet ze zich niet minder gelden. Eenmaal gekozen nam Macron haar mee naar het Elysée, de residentie en het kantoor van de president, ook wel le Château genoemd, met een hoofdletter: het Kasteel. Met anderen heeft ze uit het niets een politieke partij op poten gezet, ‘En Marche‘, die nu een gigantische meerderheid heeft in het parlement.
Sibeth Ndiaye was een tijdje niet uit de media weg te slaan, als uithangbord van de geslaagde multiculti samenleving. Maar er kwamen barsten in het vernis. Eerst zei ze domme dingen over joden: voor een televisiecamera merkte ze geërgerd op dat joden ‘het copyright op misdaden tegen de menselijkheid claimen’.
En tegen L’Express, een Frans blad, zei ze: ‘natuurlijk lieg ik als het moet om de president te beschermen’. Dat is algemeen bekend, maar geef je natuurlijk niet publiekelijk toe. Dan kan iedereen je daarmee later om de oren slaan.
Journalisten lieten zich tijdens de presidentscampagne door mevrouw Ndiaye gewillig voorschrijven wat ze wel en niet moesten schrijven en zeggen, in dienst van het hogere doel: Marine Le Pen van het presidentschap afhouden.
Voor haar is die campagne blijkbaar nooit gestopt: ‘Nous appelons les médias quotidiennement quand on a des divergences d’interprétation‘ zei ze, ook tegen L’Express. We bellen dagelijks de media als er verschil is in ‘interpretatie’. Wat betekent dat ze altijd meteen de telefoon pakt als iets in de pers haar niet bevalt. En wie Ndiaye tegen het rastahaar in strijkt, wordt meteen ‘blacklisté‘, op een zwarte lijst gezet.
In een reportage over Macron zag je hoe ze per telefoon een journalist uitkafferde om iets wat hij had geschreven. ‘Dit is niet het werk van een journalist, maar van een sagouin, een smeerlap!’ riep ze. Toch al geen goede zet in haar functie, maar ronduit dwaas met een camera erbij. Het succes is haar naar het arrogante hoofd gestegen, of zou het haar achtergrond zijn als telg van de zwarte Afrikaanse elite? Daar heeft ze de helft van haar leven doorgebracht, en daar heeft men over het algemeen weinig geduld met weerbarstige journalisten.
Maar mensen uit bepaalde bevolkingsgroepen zijn net Tefal-pannen: er blijft niet snel iets aan vastkleven, want voor je het weet ben je een racist. Er was dan ook nauwelijks aandacht voor de missers van Ndiaye. Maar onlangs kwam een tweet van haar in de publiciteit die zich niet onder het tapijt liet vegen, hoe hard ze het zelf ook probeerde.
Zo ongeveer de meest gerespecteerde vrouw van Frankrijk, Simone Veil, overleed op 30 juni. Overlevende van Auschwitz en Bergen-Belsen, voormalig Minister van Volksgezondheid, en in die functie verantwoordelijk voor het legaliseren van abortus. Ook voorzitter van het Europese Parlement geweest -toen dat nog geen corrupt en machtsbelust zooitje was. Veil kreeg een staatsbegrafenis en werd bijgezet in het Panthéon in Parijs, waar ze naast beroemdheden als Victor Hugo, Voltaire en het echtpaar Curie ligt.
Een journalist vroeg bevestiging aan Ndiaye, vlak voordat het nieuws van haar overlijden officieel bekend werd. Deze tweette de volgende tekst terug:
“Yes, la meuf est dead…”
Macron heeft zich omringd met een generatie van gehaaide, maar oppervlakkige wijsneuzen. Hij noemt ze zelf ‘les enfants‘, de kinderen. Ze zijn goed gekleed en gekapt, bezoeken cocktailbars en bezigen een soort hip allegaartje van Frans en Engels als voertaal. Er zingen tweets rond waarvan bijna geen woord in een Frans woordenboek is terug te vinden.
De tweet: ‘Yes’ wordt in Frankrijk net als in Nederland gebruikt als je ergens blij mee bent: yes! Maar ok, zo hoeft het niet bedoeld te zijn… De steen des aanstoots is vooral ‘la meuf’, plat Frans voor ‘de troela,’ of erger, ‘de huppelkut.’
Even recapituleren: de persvoorlichter van president Macron noemt iemand die een staatsbegrafenis zal krijgen en in het Panthéon zal worden begraven, een troela. Dezelfde persvoorlichter die eerder al rare dingen over joden zei, noemt de bekendste overlevende van Auschwitz in Frankrijk een huppelkut en lijkt blij te zijn dat ze dood is… Dat moet je niet doen in dit land. En in plaats van stil te zitten om zich te laten scheren, blijft ze maar ontkennen dat de tweet van haar kwam.
Het was de Canard Enchainé die dit nieuws bracht, het bekende satirische blad, dat niet snel vergissingen maakt omdat het een reputatie heeft hoog te houden. En omdat heel wat mensen hun kans afwachten de redactie voor de rechter te slepen. Dat is in dit geval niet gebeurd, bovendien hebben meer mensen de SMS gezien.
Ndiaye zei ook dat het blad haar naam niet goed had gespeld, dus dat de rest ook wel niet zou kloppen. En waarom had de journaliste van de Canard Enchainé haar niet eerst even benaderd? Zodat ze haar hele arsenaal van dreigementen uit de kast had kunnen halen. Dat laatste zei ze er uiteraard niet bij.
Politici ter rechterzijde riepen om het hardst dat Ndiaye weg moest. Daar gaan zij niet over, bovendien zijn er genoeg die zelf mevrouw Veil hebben verketterd, vanwege haar legalisering van abortus. Je zou het niet geloven, maar daar is in Frankrijk nog altijd veel weerstand tegen. Eerdergenoemde presidentskandidaat Fillon was bijvoorbeel tegen abortus.
Bijna iedereen die niet rechts is, riep: ‘boeh, racisme’.
Bijvoorbeeld collega-Afrikaan Ibrahima Diawadoh N’Jim, die in Le Monde, de meest eerbiedwaardige dode boom van Frankrijk, schreef dat het de Canard Enchainé er alleen maar om was te doen dat Ndiaye zwart is, en een vrouw. Blijkbaar las hij het blad nooit eerder, anders zou hij weten dat de redactie voor helemaal niemand respect heeft: links of rechts, zwart of wit, man of vrouw. Maar één ding zijn ze bepaald niet: racistisch. Dat weet iedereen.
Wat overigens allerminst wil zeggen dat racisme geen rol speelt in veel van de reacties van rechts. En neurotisch antiracisme in de reacties van links.
Deze N’Jim, die zegt iedere dag uren in een moskee door te brengen en ooit adviseur was van Manuel Valls, premier onder Hollande, schreef ook nog dat Ndiaye ‘een enorme heldendaad heeft verricht, door een organisatie op poten te zetten die Macron president van de Republiek heeft gemaakt’.
Hier vallen wat dingen op, en dan bedoel ik niet dat iemand die zowat in een moskee woont, adviseur is van een premier van Frankrijk.
Maar wel, om eens wat te noemen, dat nieuwkomers op hoge en invloedrijke plekken er kennelijk van overtuigd zijn dat je iemand president kunt ‘maken’. Van Frankrijk, wel te verstaan. Het ging niet over Togo of Senegal. En het meest frappante: dat deze N’Jim, net als ieder ander die over racisme begon, totaal niet inging op wat er in de bewuste SMS stond, en wat daar verkeerd aan zou kunnen zijn. Waarom? Omdat ze er geen kwaad in zien.
Dat is verontrustend.
Er komen blijkbaar mensen van buiten bovendrijven, die geen boodschap hebben aan wie of wat Frankrijk groot heeft gemaakt, of aan de geschiedenis van dit land, of aan de verschrikkingen van de wereldoorlogen, of aan het ongewenste karakter van antisemitisme. Ze belanden op hoge functies en worden bejubeld. Kritiek is automatisch racisme.
Waar komt toch die minachting vandaan, die uit de bewuste tweet spreekt? Niemand zegt het, maar ik denk dat Ndiaye mevrouw Veil’s strijd veracht voor legalisering van abortus: in Senegal is abortus verboden. Polygamie en kindhuwelijken mogen er wel, dat is weer een ander verhaal. O ja, op joden was Ndiaye ook al niet gek.
De pers vermeldt trots dat Ndiaye ‘verzot is op de Franse taal’ en graag gedichten leest. Ze kreeg van Macron een dichtbundel kado toen haar moeder overleed. Het ongetwijfeld zeer xenofobe idee dringt zich op, dat nieuwkomers Frankrijk als een soort supermarkt zien, waar je fijn kunt winkelen, en wat je niet bevalt rustig kunt laten staan, dingen als persvrijheid of normaal doen tegen joden. Of het recht op abortus.
Emmanuel Macron lijkt daar niet zo mee te zitten. Hij mag dan Franse dichtbundels uitdelen, in zijn campagne riep hij meer dan eens dat Franse cultuur niet bestaat. ‘Il n’y a pas de culture française. Il y a une culture en France. Elle est diverse.‘ Zo citeerde de Figaro hem, na een toespraak in Lyon: er bestaat geen Franse cultuur, er is een cultuur in Frankrijk, en die is gevariëerd.
Niet goed. U begrijpt dat veel Fransen schuimbekkend kennis hebben genomen van deze tekst. Mevrouw Ndiaye zal het er als persvoorlichter druk mee hebben gehad. Maar Macron is niet gek. Uitheemse culturen zijn hier en blijven hier. De samenleving verandert, ook de onze, die verandert altijd, of u het wilt of niet. Misschien had hij er beter dit aan toe kunnen voegen: dat homo’s dood moeten, of joden, dat vrijheid van pers of meningsuiting niet ok is, of dat vrouwen met hun kleren aan moeten zwemmen, zijn opvattingen die niet in Frankrijk thuishoren, zelfs niet onder het mom van diversiteit.
De journalist van de Figaro deed er nog een schepje bovenop met dit commentaar: ‘De voormalige Minister van Economie (Macron dus) maakt deel uit van een ultraliberale splintergroep van economen, die vinden dat een produkt Frans is, zelfs als het in China of ergens anders is gemaakt.’
Helemaal niet goed. Dit is het land waar in de supermarkt bij alles vermeld staat waar het vandaan komt, en ‘uit Frankrijk’ geldt als hoogste keurmerk van kwaliteit. Dit is het land dat als geen ander van zichzelf houdt, maar door omstandigheden een president in de maag gesplitst heeft gekregen die zijn land ziet als een provincie van Europa.
Ik ben benieuwd hoe dit afloopt, Macron’s populariteit is al aan het zakken.
