Nu de rook van de tussentijdse verkiezingen in de VS is opgetrokken en de meeste uitslagen bekend zijn, komt een helder beeld naar voren: de Democraten zijn volledig weggevaagd en voor president Obama rest weinig anders dan een vervroegd pensioen in afwachting van de presidentsverkiezingen van 2016.
De verkiezingen waar iedereen gister naar keek, waren die van de Senaat. De Republikeinen wilden daar zes zetels van de Democraten afsnoepen om de meerderheid over te nemen en zo de machtigste partij in het Congres te worden. De macht in de andere kamer van het Congres, het Huis van Afgevaardigden, hadden ze immers al in handen en stond nauwelijks ter discussie.
Dat de Republikeinen gister in hun opzet slaagden, werd al snel duidelijk. Met overwinningen in West Virginia, Arkansas, South Dakota, Montana, Colorado, North Carolina en Iowa hebben ze de zes Senaatszetels ruim gehaald. Bovendien staan er nog zogenaamde runoff elections op het programma in Louisiana, waar geen van de kandidaten meer dan 50 procent van de stemmen haalden maar de Republikeinen waarschijnlijk in december alsnog de macht overnemen. De Republikeinen hebben hun meerderheid dus overtuigend in handen.
Het werd daarom een loodzware avond voor de Democraten, die onder leiding van president Obama de schuld krijgen van traag economisch herstel, geopolitieke onzekerheid en een vastgelopen politiek systeem. Behalve in de Senaat pakten de Republikeinen ook in het Huis van Afgevaardigden de winst. Hoewel de uitslag nog niet in alle districten duidelijk is, is veilig om te stellen dat de meerderheid die de Republikeinen daar hadden – 234 tegen 199 zetels – verder zal groeien en boven de 245 zetels uit zal komen.
Het meest veelzeggend waren gister echter de uitslagen van de zogenaamde Gubernational elections: de verkiezingen voor het gouverneurschap van de afzonderlijke staten. Die ‘lokale presidentsverkiezingen’ leken vooraf beter uit te pakken voor de Democraten, aangezien er een aantal staten op het spel stond waar zwakke Republikeinse gouverneurs serieus werden uitgedaagd. Zo moesten de Republikeinen vrezen voor het gouverneurschap van Florida en Wisconsin, waar impopulaire conservatieve hardliners meer gematigde Democraten tegenover zich troffen. In beide staten wist de zittende Republikeinse gouverneur echter zijn Democratische uitdager te verslaan.
In de traditioneel Democratische bolwerken van Maryland en Massachusetts stond het gouverneurschap ook op het stembiljet. Daar zouden de Republikeinen normaal gesproken geen vaste voet aan de grond mogen krijgen – hoewel in beide staten tussen 2003 en 2007 nog een Republikein aan de macht was, moest de populariteit van de vertrekkende Democratische gouverneurs Deval Patrick (Massachusetts) en Martin O’Malley (Maryland) de weg plaveien voor hun beoogde opvolgers – maar het tegendeel bleek waar. In beide staten namen de Republikeinen de macht over. En dan is er nog Vermont, volgens de Cook Partisan Voting Index de meest Democratische staat van Amerika. Daar wist de zittende Democraat Peter Shumlin geen meerderheid van 50 procent te halen en is het aan het lokale parlement om een winnaar te kiezen. De kans is groot dat Shumlin dan alsnog wint, de Democraten zijn lokaal nog goed vertegenwoordigd, maar zo spannend had het nooit mogen worden.
De Democraten hebben op alle niveaus verloren en dat doet pijn voor president Obama. De president is erg impopulair en heeft het signaal gekregen dat in het hele land met hem is afgerekend. Niet alleen wordt zijn formele macht ingeperkt door een Congres dat volledig in handen is van de Republikeinen, ook zijn morele macht is verdwenen. De Amerikaanse kiezer had niet duidelijk afstand kunnen nemen van de president en zijn partij, dan ze gister heeft gedaan.
Wat overblijft is een vleugellamme president die in feite met vervroegd pensioen kan gaan en een gedecimeerde Democratische partij die worstelt om weer vaste voet aan de grond te krijgen in aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2016. De Republikeinen zijn ondertussen beloond voor de destructieve en obstructieve koers die ze al sinds 2010 voeren. Ze zitten de president in alles dwars zodat Washington stilstaat, aangezien de president van die stilstand dan weer de schuld krijgt als leider en gezicht van het politieke systeem. Die winnende strategie zullen ze ook de komende jaren doorzetten wat betekent dat we weinig verandering in Washington kunnen verwachten. En zo komt aan betrekkelijk onzichtbare tussentijdse verkiezingen, met een enorme klap een einde.
