Kinderen die dicht bij snackbars wonen, hebben meer kans op aankomen in gewicht dan kinderen die daar minder dichtbij in de buurt wonen. Deze open deur werd waarschijnlijk met veel subsidiegeweld opengetrapt door de University of the West England. Zij deden onderzoek onder 1.500 kinderen tussen de vier en elf jaar oud. “We wisten al dat het aantal kinderen met obesitas verdubbelt tussen het eerste en laatste jaar van de basisschool”, vertelt onderzoeker Matthew Pearce. “Door deze studie weten we nu dat dat onder meer kan komen door de plek waar kinderen wonen.”
De uitkomsten van dit flutonderzoek leveren een ‘wetenschappelijk’ publicatie op, de onderzoeker mag zijn bevindingen presenteren op één of ander groezelig congres en daar houdt het dan meestal wel mee op. In de praktijk gebeurt er bar weinig met onderzoeksresultaten. Een schurend voorbeeld van deze wetenschappelijke zinloosheid staat me nog bij uit de opleiding geneeskunde, toen ik voor mijn onderzoekstage in hetzelfde laboratorium onderzoek deed als een Portugese biologe, luisterend naar de naam ‘Candida’. Mogelijk om haar naam eer aan te doen was ze naar Nederland gekomen om onderzoek te doen naar de veelvoorkomende vaginale schimmel ‘Candida’. Ruim vier jaar van haar leven offerde ze op aan deze hardnekkige schimmel door ‘m in buisjes te stoppen, bloot te stellen aan etsende stofjes, herhaaldelijk te centrifugeren en vervolgens wekenlang op een petrischaaltje te laten incuberen totdat er eindelijk een dode schimmel onder haar microscoop te bewonderen was. Ze schreef talloze artikelen en presenteerde haar bevindingen op internationale congressen uiteraard op kosten van de universiteit. Toch heeft haar kostbare onderzoek bij mijn weten nooit één letter veranderd aan de Nederlandse Huisartsen Standaard, de richtlijn waar huisartsen hun beleid op baseren als vrouwen met Candida aankloppen.
Het toonaangevende wetenschapsblad Nature publiceerde deze zomer dat het was gelukt om een stukje ziek DNA te verwijderen uit menselijke embryo’s. Dat is natuurlijk reuze, want dan word je op latere leeftijd niet getroffen door acute hartdood tijdens een potje voetbal.
Ik word echter getroffen door een onrustig gevoel als ik zo’n uitermate kostbaar en waarschijnlijk ook weer gesubsidieerd juichbericht lees. Medisch onderzoek is natuurlijk van levensbelang en heeft ons de afgelopen decennia verder gebracht dan we ooit hadden kunnen dromen. Borstkanker overleven de meeste vrouwen, hartinfarcten en HIV zijn geen onomkeerbaar doodvonnis meer en een versleten heup laat je tijdens de lunch vervangen. Het is fantastisch als je een embryo kan repareren, maar de kans is tegenwoordig erg groot dat dit embryo later als ene Ruud of Ronny ten onder gaat aan hart- en vaatziektes, voortkomend uit een verkeerde leefstijl, zeker als ze zijn opgegroeid in de buurt van een snackbar. Medisch wetenschappelijk onderzoek heeft een aura van onaantastbaarheid en heiligheid om zich heen hangen. Net als bij de hoera-term ‘kwaliteit’ mag je er nooit tegen zijn en is het altijd ‘goed en belangrijk’.
Maar ook in het domein van de wetenschap gelden de simpele wetten van de apenrots: overheidssubsidies gaan naar de meest prestigieuze ideeën of de hardste schreeuwers en doelmatigheid verzin je er net zo makkelijk bij. Iedereen heeft zijn eigen winkeltje, waardoor overstijgend evalueren of de maatschappij er wel baat bij heeft onverstandig is en meestal dus wordt nagelaten.
Om medisch specialist te worden is onderzoek haast onontbeerlijk. Hordes jonge mensen verspillen jaren van hun leven aan nutteloos onderzoek wat wél in de juiste medische tijdschriften moet worden gepubliceerd zodat de afdeling en de professor bestaansrecht blijven houden.
Ik vraag me wel eens af of het niet tijd wordt om te stoppen met duur medisch onderzoek totdat we in de praktijk hebben gebracht wat we allemaal geleerd hebben. Welvaartsziekten worden in bijna 50 procent veroorzaakt door een ongezonde leefstijl, dat is overtuigend aangetoond. Moet je dan investeren in nieuwe technieken om hartkleppen te repareren of misschien toch liever in de implementatie en toepassing van bewezen leefstijl interventies?
Onderzoek doen is leuk, geeft status, macht en aanzien maar zeker ook de verantwoordelijkheid om samen te kijken hoe je gemeenschapsgeld kan gebruiken om de wereld écht een beetje beter te maken.
