Misschien is het u nog niet opgevallen, maar het is de Week van de Vooruitgang. Dat is zoiets als de Dag van Respect of de Week van de Onbespoten Groente: een moment exclusief gemaakt voor een thema dat propaganda behoeft.
Er zitten nogal wat dagen en weken in een jaar en het is de taak van de pr-bureaus elkaar met de verschillende thema’s niet in de wielen te rijden. Voor maximale media-aandacht is het belangrijk een nog vrije periode in het jaar te kiezen. Er zijn namelijk nog altijd redacties die er een nieuwsaanleiding van durven maken en de pr-bureaus zo van dienst willen zijn.
De Week van de Vooruitgang is een samenwerking van goede doelen én journalisten. Daar begint het ongemak. Moeten journalisten wel samenwerken met NGO’s? Verdienen Oxfam Novib en Wilde Ganzen niet dezelfde kritische blik van journalisten als ieder ander? Ik zou zeggen van wel.
De Bedenkers van de Vooruitgang vinden dat het veel beter met de wereld gaat dan uit het dagelijkse nieuws zou blijken. Zo lezen we elke dag wel over moord en doodslag, maar realiseren we ons niet dat het aantal moorden de afgelopen 20 jaar in Nederland is gehalveerd. Of we zien dat het Ebola-virus maandenlang voorpaginanieuws is, terwijl we nauwelijks iets vernemen over het vaccin dat er tegen gevonden is.
Het verwijt dat journalisten wordt gemaakt is dat er in het nieuws vooral te zien is wat er niet goed gaat in de wereld. En dat zij zo bijdragen aan een somber en negatief beeld over van alles en nog wat. Een houding die, volgens de initiatiefnemers, als een boemerang op nieuwsorganisaties terug slaat, omdat mensen geen trek meer hebben in slecht nieuws en het nieuws de rug toekeren.
Daarom deze week de oproep aan de journalisten van Nederland zich verantwoordelijker op te stellen voor het beeld dat zij u van de wereld laten zien. Een manifest dat zeker 60 collega’s al van harte hebben ondertekend. Niet alleen in het belang van een mooier beeld van de wereld, maar dus ook in hun eigen belang.
De kernvraag die dit manifest aan de orde stelt: zijn verslaggevers verantwoordelijk voor de beeldvorming? Oftewel, moeten reporters in hun verslag rekening houden met het grotere beeld op lange termijn en met de veronderstelde wens van kijkers en lezers het wel een beetje leuk te houden?
Een voorbeeld van deze praktijk zagen we afgelopen week in de Volkskrant, waar een Groningse hoogleraar werd opgevoerd om het nieuws over plunderingen na orkaan Irma wat vrolijker in te kleuren.
In tegenstelling tot de beelden en de nieuwsberichten zou volgens hoogleraar psychologie Tom Postmes uit literatuurstudies blijken dat er na rampen niet of nauwelijks wordt geplunderd. Nieuwsberichten hierover geven volgens Postmes een verkeerd beeld van de ‘normale’ gang van zaken na een ramp en doen hulpverleners huiveren.
Dan maar niet berichten over plunderingen? Of aanvullen met “wees niet ongerust, dit gebeurt zelden of nooit?” Om u te sparen? Of om hulpverleners niet af te schrikken? Of om het beeld van een steeds betere wereld in stand te houden?
Journalisten verantwoordelijk houden voor de beeldvorming is hen aanzetten tot gesjoemel met de nieuwsfeiten die zich voor hun ogen aandienen. Alsof die feiten niet langer voor zich spreken, maar om relativering vragen, opdat ze minder shockeren en dus een aangenamer beeld schetsen van de werkelijkheid. Foute boel.
Journalisten zijn er om nieuwsfeiten te verzamelen en context te geven om die feiten te begrijpen. Zorgen over beeldvorming zijn voor pr-bureaus.
Ik zal het manifest niet ondertekenen en wens de collega’s die het wel doen succes met het nakomen van hun belofte om positiever te berichten in een groter geheel. Probeer het eens een week met Trump.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
