HILVERSUM – De gemiddelde Bohemian Rhapsody-stemmer bij de jaarlijkse Top 2000 verkiezing is 41,9 jaar en een fractie vaker man dan vrouw. Daarnaast is er een grote kans dat Hotel California van the Eagles en Stairway to Heaven van Led Zeppelin ook tot zijn of haar favorieten behoren. Dat zei statisticus Tom Goris woensdag bij het symposium Het Geheim van Bohemian Rhapsody in het Instituut voor Beeld en Geluid.
Op het symposium probeerde een half dozijn wetenschappers een verklaring te geven voor het succes van het nummer van rockgroep Queen, dat inmiddels al vele edities de jaarlijkse top 2000 aanvoert. De bijeenkomst was geörganiseerd als aftrap naar het populaire muziekevenement dat ook dit jaar weer tussen kerst en Nieuwjaar bij NPO Radio 2 plaatsvindt.
Een glasheldere verklaring waarom Bohemian Rhapsody populairder is dan zoveel andere liedjes werd weliswaar niet gegeven, maar er werd een hoop wetenswaardigs gezegd over het bijna zes minuten durende nummer dat najaar 1975 verscheen en in een groot aantal landen de eerste plaats van de hitlijst bereikte.
Emotioneel profiel
Zo trachtte Ad Vingerhoeds, hoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit van Tilburg, een ’emotioneel profiel’ te schetsen van het nummer. Daartoe had hij een groot aantal bezoekers van het Instituut voor Beeld en Geluid naar de song van Queen laten luisteren en daarbij hun hartslag en gelaatsuitdrukking gemeten. Zijn conclusie komt er op neer dat het nummer vooral opwinding en energie opwekt bij de luisteraar en relatief weinig tederheid of ontroering.
Niet iedereen is even enthousiast over de hit van Queen. Klassiek pianiste Iris Hond vertelt dat het nummer haar vooral in verwarring bracht. In eerste instantie boeide het haar, maar toen ze het muzikaal ging analyseren vond ze het helemaal niks meer. Het ballad-achtige eerste deel noemt ze ‘pathetisch’ en het operadeel in het midden ‘lijkt wel een parodie’. Haar conclusie is dat het vooral het theatrale aspect van de song is dat aanspreekt.
Kritisch
Tom ter Bogt, hoogleraar Popmuziek en Jeugdcultuur aan de Rijksuniversiteit van Utrecht, deed onderzoek naar zo’n 700 mensen die hadden aangegeven Bohemian Rhapsody maar een nummer van niks te vinden of het zelfs te haten, wat gold voor ongeveer een vijfde van de Top 2000 stemmers. Heel scherp bleek die groep niet af te bakenen, maar grofweg ging het ietsje vaker om mannnen dan om vrouwen, doorgaans jong, creatief, bovenmodaal wat opleiding en inkomen betreft en kritisch van geest. “Hé, dat ben ik zelf!” stelde Ter Bogt lachend vast, de resultaten ook gelijk weer relativerend.
Of Bohemian Rhapsody ook dit jaar de eerste plek haalt laat zich nog niet beantwoorden, al bogen econoom Elmer Sterken en statisticus Tom Goris zich wel over die vraag. De nummer één positie van Bohemian Rhapsody in 2013, de lengte van het nummer en het gevoel van nostalgie pleiten voor de kansen van de song. Maar afgelopen jaar zaten de Eagles Queen reeds op de hielen, voegt Goris daar aan toe. Het wordt een nek-aan-nekrace.
