‘Baas van eigen kleppen’ staat er boven een artikel in de Volkskrant van afgelopen weekend. Het gaat over een nieuwe techniek die vrouwen de macht zal geven over hun vruchtbaarheid – dat is tenminste wat de uitvinder, industrieel ontwerper Peter van de Graaf, beweert. Twee piepkleine klepjes die van buitenaf draadloos kunnen worden bediend, worden in de eileiders geplaatst. Zet de klepjes open als je een kind wilt, en zet ze dicht als je daar geen zin in hebt. Voilà. Zo simpel kan geboortebeperking worden.
Hoogleraar gynaecologie Bart Fauser toont zich enthousiast: ‘Het verhaal is bijna te mooi om waar te zijn, maar het is de moeite waard om dit te ontwikkelen’. Vrouwen die een kind willen krijgen of juist niet, krijgen een riem om hun buik die in het stopcontact gaat. De antenne op de riem stuurt energie naar de supercondensator. Is die na een half uur laden vol, dan stuurt deze condensator de energie naar een motortje dat bestaat uit drie draadjes die als een hefboom werken: ze trekken de klep een bepaalde kant op. Open, of dicht. Aldus de beschrijving in de Volkskrant.
De bedenker worstelt nog met een paar technische vragen, maar als die verholpen zijn, is – aldus Van de Graaf – de oplossing voor de overbevolking gevonden. De techniek lijkt dan ook niet uitgevonden voor het rijke westen, waar het probleem nou juist is dat het een groeiende groep vrouwen maar niet lukt om zwanger te worden. Ivf en op jongere leeftijd ingevroren eicellen moeten dat probleem verhelpen – of helpen juist om het in stand te houden. Zo betalen Apple en Facebook vrouwelijke werknemers voor het laten invriezen van hun eicellen, zodat ze pas op latere leeftijd aan kinderen beginnen en eerst carrière maken. Want zoals iedereen weet is het voor veel vrouwen onmogelijk om kinderen en carrière te combineren; dankzij het feit dat werkgevers als Apple en Facebook daar de ruimte niet voor bieden. Dat het helemaal niet zeker is dat die ingevroren cellen ook daadwerkelijk tot een zwangerschap zullen leiden – ach, dat zal de werkgever worst zijn. Daar mogen vrouwen achteraf in hun eentje over treuren.
De antikind-kleppen lijken vooral bedoeld voor de arme landen, waar, zoals u weet, de vrouwen dom zijn en fokken als de konijnen. Daarom zijn ze interessant voor ontwikkelingsorganisaties, zegt Van de Graaf: ‘Een arts kan in een ochtend bij dertig vrouwen de buisjes (dit zijn de klepjes, mvh) plaatsen. Willen ze later een kind, dan moeten ze naar een gezondheidscentrum of een mobiele post voor de riem.’
Juist. Daar gaat het dus om. Het zijn niet de vrouwen zelf die aan het stuur van de kleppen zitten, maar buitenstaanders. Je ruikt het misbruik op een kilometer afstand al. En nee, dat is niet vergezocht. Er wordt immers van alles geprobeerd om vrouwen de controle over hun vruchtbaarheid af te pakken.
Zo worden in India vrouwen gesteriliseerd in door de overheid georganiseerde ‘gezondheidskampen’. NRC Handelsblad laat de directeur van de Indiase Population Foundation aan het woord, die vertelt dat één arts in vijf uur tijd 83 vrouwen steriliseerde. Vijftien van hen overleefden de ingreep niet. De ingrepen vonden ‘vrijwillig’ plaats: de arme, niet opgeleide vrouwen kregen 1400 rupees, het equivalent van twee weken werken. Deze vrouwen worden geronseld door gezondheidswerkers die 200 rupees per aangemelde vrouw krijgen. En de artsen krijgen 150 rupees per sterilisatie. Goed om te weten: in India is géén sprake van een bevolkingsexplosie, aldus de directeur: ‘Het nationale geboortecijfer is 2,4. En het daalt. Dat komt niet door sterilisatiecampagnes, maar door het toenemen van de welvaart en vooral door onderwijs. Vrouwen die naar school zijn geweest, laten zich niet gebruiken als broedmachines.’ Hun arme, niet opgeleide seksegenoten fungeren er wel als geldmachines.
‘Kleppen dicht’ en sterilisatie kunnen in een ideale wereld vrouwen meer grip geven op hun vruchtbaarheid. Maar in zo’n wereld leven we niet. Integendeel. De (on)vruchtbaarheid van vrouwen is behalve een gebied van interessante technische experimenten, ook een beheersings- en verdienmodel. Dat geldt ook voor goedopgeleide westerse vrouwen die, met dank aan hun werkgever, hun hoop vestigen op een setje ingevroren eicellen.
Innovatieve technieken veranderen in monsters als ze ten koste van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen worden ingezet om problemen ‘op te lossen’ die sociale en maatschappelijke oorzaken hebben. Vruchtbaarheidsproblemen technisch aanpakken die een zuiver medische oorzaak hebben, is prima. Maar vruchtbaarheidsproblemen technisch aanpakken die het gevolg zijn van gebrekkig onderwijs, lage lonen of een dwingende ratrace, is onjuist, ondemocratisch en onwenselijk. ‘Hoe raar het ook klinkt, iedereen is enthousiast,’ schrijft de Volkskrant. Nou, ik niet.
