Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 deed zich een ware uittocht van PVV-politici voor. De uitspraak ‘minder minder minder’ van Geert Wilders schoot veel van zijn volgelingen in het verkeerde keelgat. Nooit eerder liepen zoveel PVV’ers tegelijk weg: zowel leden van de Tweede Kamer en het Europees Parlement als leden uit de provinciale staten en de gemeenteraden stapten op of splitsten zich af. Hoe uniek was die situatie eigenlijk?
Het was niet de eerste keer. Al eerder stapten PVV’ers op, zoals de Kamerleden Hernandez en Kortenoeven voor de verkiezingen in 2012, die met veel mediageweld de presentatie van het PVV-verkiezingsprogramma overtroefden. Zij hadden in hun twee jaar Kamerlidmaatschap alle vertrouwen in de PVV en in Geert Wilders verloren. Hernandez schreef er met ingehouden woede een boek over.
Afsplitsen is echter een heel gewoon fenomeen bij partijen als de PVV. Andere nieuwe partijen op de rechterflank van het politieke spectrum hadden al vaker last van dit fenomeen. Bij de LPF denken velen terug aan de ruzies die het einde inluidden van het Kabinet Balkenende-1, maar ook in de latere jaren was de LPF een fractie vol meningsverschillen en afsplitsingen. Van de in 2003 gekozen LPF-fractie was in 2006 nauwelijks nog wat over.
En hoewel Trots op Nederland nooit zelfstandig een zetel in de Tweede Kamer behaalde, was dit fenomeen ook daar in alle hevigheid te zien. In 2010 behaalde Trots op Nederland in 39 gemeenten een zestigtal zetels in de gemeenteraad, maar dat kon niet voorkomen dat al snel enkele fracties zich afsplitsten van de partij van Rita Verdonk of feitelijk zelfstandig gingen opereren. Onderlinge meningsverschillen en slechte onderlinge relaties zorgden op termijn voor een ware uittocht van gemeenteraadsleden.
Na de opkomst van Pim Fortuyn wilden velen in Nederland de politiek in om een rechtse volkspartij te beginnen. Het leidde tot een groot aantal initiatieven zoals de PVV en Trots op Nederland, maar ook allerlei partijen die velen alweer vergeten zijn, zoals Leefbaar Nederland, Partij voor Nederland, EénNL, OBP, DPK en Artikel 50. In veel van deze partijen gebeurde globaal hetzelfde: er brak ruzie en onenigheid uit of besluiteloosheid regeerde en dat had grote consequenties voor de toekomst van de partij zelf.
Wat ging er mis en hoe moet het dan wel? De afgelopen maanden interviewden Chris Aalberts en Dirk-Jan Keijser betrokkenen bij nog steeds bestaande en inmiddels verdwenen partijen rechts van het midden. Waarom waren deze partijen meestal niet succesvol en vormt de PVV daarop een uitzondering? Komt het door de leider? Door gelukzoekers die op zoek waren naar een baantje? Of hebben deze partijen eigenlijk helemaal geen ideeën? Vanaf nu geven we wekelijks inzicht in de ins en outs van rechtse politieke vernieuwing in Nederland.
Chris Aalberts en Dirk-Jan Keijser interviewden de afgelopen maanden betrokkenen bij de partijen die sinds 2002 rechts van het midden werden opgericht zoals de LPF, Trots op Nederland en de PVV. In 2015 komt hun boek uit over ‘De puinhopen van rechts’. Vanaf nu schrijven zij wekelijks over hun bevindingen.
