RTL, de NPO en mediabedrijf Vice gaan – zowel op de vloer als op de buis – de diversiteit vergroten. Volgens de omroepen is evenwichtige representatie van de Nederlandse samenleving ver te zoeken. Ze krijgen van de overheid 150 duizend euro om daar iets aan te doen. RTL gaat haar werknemers onder meer een training diversiteit aanbieden.
Nu ervaar ik een natuurlijke achterdocht bij termen die als een totaaloplossing worden gepresenteerd, maar als we onder diversiteit afwisselend verstaan, loop ik graag een eindje met de omroepplannen op.
Ik heb al op veel redacties gewerkt en ik kan u zeggen: hoe meer verschillen hoe leuker de werkvloer. De Vara is misschien een uitzondering. Daar heb ik ruim 7 jaar met veel plezier gewerkt terwijl die club zo homogeen was als wat. Op één na stemden ze er allemaal PvdA.
Maar sociaaldemocraten kunnen onderling ook erg verschillen, vandaar mijn trouwe freelance-jaren bij de arbeidersvereniging. En de vrouwenemancipatie had er goed huis gehouden. Ik kan mij maar één mannelijke eindredacteur herinneren. Voor de rest waren altijd vrouwen mijn chef. Niets te klagen. Ook de voorzitter van de Vara was een vrouw.
Op latere redacties waren vrouwelijke chefs eveneens de normaalste zaak van de wereld. Deze normaal gold ook voor collega’s die opeens homoseksueel bleken en anderen wiens ouders in Suriname geboren waren. Daar kwamen later collega’s bij met ouders uit nog een aantal andere landen.
Ik kan me de opwinding nog herinneren toen ik na een trip naar Beiroet mijn reisverhalen kon delen met een collega die uit Libanon kwam.
Het is niet meer van deze tijd, maar vroeger zag ik achter individuele mensen zelden of nooit een hele groep. Of het collega’s waren, vrienden, jongens op de sportschool, meisjes achter de kassa bij Albert Heijn: huidskleur, sekse, geaardheid, afkomst, het maakte mij niks uit.
Maar die tijden zijn voorbij. Identiteit is nu het belangrijkste wat je als mens kunt vergaren. Dat kan een gender-identiteit zijn, of een huidskleur, een godsdienst, de herkomst van ouders of van verre voorvaderen. De groepsidentiteit overschreeuwt het individu. In de media en op straat. En dat laat z’n sporen na in de politiek, in de taal en in hoe wij dagelijks met elkaar omgaan.
Mensen bestrijden elkaar in groepen op leven en dood over feestdagen, geschiedenis en vermoedens van vooroordelen en veroordeling. De dominante rol van identiteit sloopt de samenleving.
En daar begint mijn huivering voor de praktijk van de diversiteitscursus. Want het doel is dan wel een afwisselende werkplek, maar de weg erheen voert langs het ravijn van identiteit, stereotypen en groepsdenken.
Uit Amerikaans onderzoek onder ruim 800 bedrijven over een periode van 30 jaar blijkt dat diversiteitstrainingen de vooroordelen niet verkleinen, maar juist vergroten. Ook de nieuwste trainingen, die de deelnemers moeten laten kennismaken met hun ‘verborgen vooroordelen’ (hidden bias) sorteren niet het gewenste effect.
Ondanks de slechte resultaten zijn de diversiteitsprogramma’s, onder druk van de tijdgeest, niet aan te slepen. In Amerika is deze industrie al goed voor een jaaromzet van 8 miljard dollar. Ook in Nederland is het een groeimarkt. De bedrijfjes die cursussen aanbieden voelen het morele appel feilloos aan en groeien als kool.
Ondernemingen en instellingen verlangen misschien oprecht naar meer diversiteit op de werkvloer, maar laten zien dat je er mee bezig bent, is minstens zo belangrijk.
Toch komen we met een al te cynische houding ook niet verder. In het Amerikaanse onderzoek staat eveneens wat dan wel tot een grotere verscheidenheid leidt. Dat blijken vooral trainingen te zijn, die zich richten op individuele communicatie. Het woord diversiteit komt er niet in voor.
Mensen benaderen als afgevaardigde van een groep is (onbedoeld) muren bouwen. Mensen behandelen als individu breekt muren juist af en blijkt de weg naar samenwerking.
Ik wens iedereen een afwisselende werkomgeving met vooral een grote diversiteit aan ideeën. En als een representatieve afspiegeling van de samenleving dan toch het doel is, dan kunnen de redacties van RTL, de NPO en Vice nog wel wat rechts-populisme gebruiken. Of is dan de lol eraf?
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
