Afgelopen week schreef de columnist van een Delfts gemeenteblad een kritisch stukje over de Delftse Spoorzone. Dit megalomane project waarbij een spoortunnel, ondergronds station, gemeentehuis en woonwijk worden gebouwd, heeft de gemeente Delft aan de rand van de financiële afgrond gebracht. U raadt het al: de column werd afgewezen en de columnist werd ontslagen. Het is natuurlijk flauw om te melden dat D66 Delft al jaren bestuurt. De partij is medeverantwoordelijk voor het uit de hand gelopen project en als huidige collegepartij voor het ontslaan van de columnist. Deze associatie ligt voor de hand als D66 in dezelfde week een symposium organiseert over de persvrijheid.
Vrije meningsuiting en vrije pers, daar gaat het D66 om, leren we deze zaterdagochtend in Amsterdam. Maar niet zo lang geleden werd in het Europees Parlement een sessie georganiseerd hoe eurosceptische partijen in Europa kunnen worden overwonnen omdat hun aanwezigheid op zichzelf ongewenst is. Er werd een blik wetenschappers opengetrokken om tips te geven hoe dit te doen.
De toenmalige bijeenkomst werd georganiseerd door het European Liberal Forum, een club die het liberalisme uitdraagt en waar ook D66 in participeert. U raadt al wie dit symposium over persvrijheid organiseerde.
Met zo’n organisatie kan de bijeenkomst alleen maar een zeer diffuse vergaarbak van klachten en ideeën over vrijheid worden. Dat blijkt al snel. De bijeenkomst gaat over vrijheid en censuur in het verre buitenland als Syrië en Azerbaijan, maar ook over Europese verslaggeving, twitterende burgers en lokale politieke controle.
Dit alles duidt op een groots definitieprobleem. Want wat is vrijheid en wanneer wordt die bedreigd? Wat geldt als ‘het doen zwijgen’ van politieke tegenstanders? Wanneer is daar sprake van? Europarlementariër Marietje Schaake noemt allerlei internationale voorbeelden waar de pers wordt bedreigd. Er is terecht weinig discussie over landen als Irak en Turkije: daar zijn behoorlijke problemen.
Maar dit symposium is breder en Schaake stelt dat wereldwijd – dus ook in Nederland – de persvrijheid onder druk staat. Dat is in Delft inderdaad het geval, maar dat noemt Schaake niet. Aanwezigen reageren geïrriteerd op mijn suggestie dat het vreemd is dat D66 in een andere gemeente zonder noemenswaardige kritiek uit de eigen gelederen hiermee wegkomt.
Schaake refereert in haar verhaal kort aan Hongarije en Italië, maar dat bewijst niet dat er ook in Nederland uitdagingen liggen. De ironie is dat als er uitdagingen zijn, die mede door D66 worden geïnstigeerd: in Delft bijvoorbeeld. Laat staan de politieke vrijheid een eurosceptische partij op te richten en volwaardig mee te doen aan de Europese politiek.
Een van de inleidingen illustreert volgens D66 de problemen kennelijk wel. De Brusselse NOS-correspondent Chris Ostendorf is op komen draven om te klagen dat de NOS te negatieve verslaggeving over de EU wil. Als er te positief wordt bericht, krijg de NOS daar klachten over via Twitter. Het publiek wil kritische EU-verslaggeving en dus wil de NOS dat leveren.
Hier wordt een hele nieuwe vorm van ‘onvrijheid’ geschapen. Kritiek op politieke verslaggeving wordt in het kader van persvrijheid gepresenteerd, terwijl dit juist laat zien dat er een levendig democratisch debat over Europa is. Het probleem is duidelijk: D66 wil dat debat helemaal niet. De implicatie is dat als er een push is om kritischer naar de EU te kijken, volgens D66 de persvrijheid onder druk staat.
Dit is een mooie afleidingsmanoeuvre voor een partij die als het erop aankomt zelf de vrijheid aan banden legt. Gelukkig is daar: de vrije pers. Hoera!
