Het SETI project is al dertig jaar tevergeefs op zoek naar buitenaards leven, maar op de computers van de talloze vrijwilligers die proberen buitenaardse signalen op te vangen zijn tot op heden nog geen concrete aanwijzingen binnengekomen. Mogelijk dat E.T. en zijn vriendjes verschrikt hun mond houden, omdat ze het onbegrijpelijk vinden dat onze soort erg opgewonden en zelfs boos wordt van in hun ogen uiterst willekeurige thema’s. ‘Laten we nog maar een paar graancirkels maken, dan raken ze nog meer in verwarring’. Ik heb het over de politiek correcte thema’s die regelmatig het nieuws en vooral onze gemoederen bezig houden. Neem thema’s als racisme, emancipatie, het klimaat, gelijkheid en vrijheid.
Ik moet het niet in mijn incorrecte hoofd halen om te zeggen dat ik moeite heb met het gedrag van sommige buitenlanders, dat de emancipatie is doorgeschoten, de klimaattop in Lima niet veel meer om het lijf heeft dan De Dik Voormekaar Show en dat ik van mening ben dat niet iedereen gelijk is én dat vrijheid niet altijd het hoogste goed is. ‘Boem’, doodse stilte, Hiroshima is er niks bij. Na die stilte is er geen ruimte voor argumentatie, maar worden vooral affectieve stellingen ingenomen en domineren termen als “eng, gevaarlijk” en de onvermijdelijke Godwin het discours.
Opgewonden kleuters die Jan Klaassen moeten assisteren in een poppenkastverhaal om de boef te vangen hebben meer vermogen om te nuanceren dan het publiek dat iets vindt en vooral voelt bij Zwarte Piet, Julien Blanc, windmolens, CO2 en de Islam.
De vraag is waarom het juist bij deze thema’s zo escaleert?
Laten we terug gaan naar het gedachtegoed van Freud om de zielenroerselen van onze soort beter te kunnen begrijpen. Freud had niet de beschikking over High Tech onderzoeksfaciliteiten zoals beeldvorming en knock-out muisjes, toch legde hij een scherp analytisch vermogen aan de dag door zijn kennis, ervaring en observatievermogen. Binnen het menselijke brein formuleerde hij een aantal domeinen die ons gedrag mogelijk sturen. Het ‘Id’, vertegenwoordigt de dierlijke en instinctieve energie van het onbewuste, zoals seks en agressie. Het ‘Ego’ is bewust en rationeel controlerend en stelt ons in staat om normaal te functioneren in het dagelijks leven.
Het ‘Superego’ is het tegenover gestelde van het ‘Id’. Zij vertegenwoordigt onze normen en waarden en is het beeld dat we als mens hebben van ons ideale zelf. Bepaalde impulsen en driften uit het (onbewuste) ‘Id’ worden vaak gecensureerd door de sterke gewetensfunctie van het ‘Superego’.
Sinds eind jaren zestig zijn externe morele structuren grotendeels weggevallen in onze maatschappij doordat onder andere Kerk en maatschappelijk positie geen structuur van betekenis meer boden. Na de initiële euforie over zoveel ongebreidelde vrijheid is onze groep toenemend in verwarring geraakt. Voor ons als groep is een sterkte interne cohesie van evolutionair belang om voldoende veiligheid te garanderen om de vijandige buitenwereld het hoofd te kunnen bieden. Aangezien de morele structuur niet meer verzorgd wordt door instanties en verhoudingen van weleer, is de uitspraak ‘het volk is redeloos, de regering radeloos en het land is reddeloos’ niet uitsluitend een echo uit het Rampjaar 1672. Misschien dat we vanuit deze ontregeling onbewust en tegelijkertijd doelbewust zijn begonnen om een politiek correct Superego te creëren om te voorkomen dat we ten onder gaan in wetteloze chaos? Onze soort heeft behoeft aan morele structuur en regels, zowel het individu als ook de groep in zijn geheel. In het Bijbelboek Hebreeën zegt God over het ongehoorzame volk van Israël: ‘Ik zal mijn wet niet meer in steen, maar in hun binnenste schrijven, in hun hart en in hun verstand’.
Wie het weet mag het zeggen, maar mogelijk dat de thematiek van onze nieuwe morele censuur geen toeval is. Het voortbestaan van onze groep hangt immers af van basale zaken zoals voortplanting, veilige begrenzing en een veilige omgeving met voldoende zuurstof. Het is dus niet verwonderlijk dat juist deze thema’s onze gemoederen zo bezighouden. Om echt te kunnen overleven zal collectief gevoelde verontwaardiging echter onvoldoende soelaas bieden, daarvoor is rede en goede raad nodig om uiteindelijk gered te worden.
