Stel dat op een dag een groep orthodoxe moslims in Amsterdam een bus met seculiere activisten die een demonstratie wilden houden in Nieuw-West tegen de een orthodox-islamitische bijeenkomst hadden weten tegen te houden, waarbij de politie verder niet ingreep, en de activisten uiteindelijk noodgedwongen weer terug naar huis moesten. Stel dat dit, op een plek in Nederland, zou gebeuren. Hoe zouden we dan reageren. Zouden we de schouders ophalen en doen alsof het niet heel boeiend is? Zouden we zeggen dat de activisten dit over zichzelf hebben afgeroepen? Of zouden we zelfs steun uitspreken voor diegene die de activisten hadden weten tegen te houden?
Persoonlijk denk ik dat er ophef zou zijn ontstaan. Ontzettend veel ophef. In het ganse land. Tot de Tweede Kamer aan toe. Toch zien we dergelijk ophef niet in gelijke mate zien ontstaan als reactie op de afgelopen blokkade van de anti-Zwarte Piet activisten door pro-Zwarte Piet activisten in Joure. Ja, in een aantal media was er ophef, en onder activisten op Twitter. Maar een groot deel van Nederland was stil, haalde de schouders op, of sprak zelfs steun uit voor diegene die de activisten hadden weten tegen te houden.
Ten onrechte. Los vanwege de figuur Zwarte Piet. Los van wie je vindt dat gelijk heeft in deze discussie. Los van naar welke partij je (heimelijke) sympathie hier uitgaat. Wat daar gebeurde was uiterst problematisch. En nee, het demonstratierecht was niet bij Dokkum vermoord, zoals een hoogleraar stelde (Dokkum ligt zelfs niet in de buurt van Joure, maar dat ter zijde). De blokkade van de activisten bij Joure was problematisch omdat hiermee een fundamentele vrijheid in het gedrang kwam: de vrijheid van meningsuiting.
Want het werd deze groep activisten onmogelijk gemaakt om in Dokkum, of elders, op dat moment tegen Zwarte Piet te demonstreren. Hun demonstratierecht werd daarmee geschonden. En het demonstratierecht, dat is in feite een gecodificeerde vorm van vrijheid van meningsuiting. Het is dus de vrijheid van meningsuiting die hiermee in het gedrang is gekomen.
En wat vooral problematisch is, is dat het hier het recht van de sterkste was wat hier voorkwam dat activisten ergens gingen demonstreren. Het was hard machtsvertoon van een groep die in een bepaald deel van het land dominant is. En deze groep schond daarmee de rechten van een minderheid uit een ander deel van het land. Dit is problematisch, omdat de vrijheid van meningsuiting voor ons allemaal geldt. En niet alleen voor de meerderheid. Juist niet. Want we kunnen ten allen tijde ergens tot een minderheid behoren. Willen we dan dat onze vrijheid ons zomaar af genomen kan worden door de meerderheid? Dan mogen we dit ook niet toestaan wanneer dit nu een minderheid overkomt. We mogen dus niet wegkijken wanneer activisten verhinderd worden om ergens te demonstreren. Niet alleen in Friesland, maar ook elders niet.
Want ook op andere plekken worden we hiermee geconfronteerd. Afgelopen week werd het ook antifascistische demonstranten onmogelijk gemaakt om in Hilversum te protesteren bij een herdenking van oud-KNIL militairen. Onder de dreiging van geweld moesten ze een demonstratie afblazen. Ook werd in Dordrecht het Sinterklaashuis in Dordrecht gesaboteerd. Tegenstanders van Zwarte Piet hadden geprobeerd om te verhinderen dat medewerkers naar binnen konden komen.
Over deze twee gebeurtenissen is overigens nog minder ophef ontstaan dan over wat er in Joure gebeurde. En ook het anti-Zwarte Piet kamp zweeg in alle talen. Het lijkt erop dat diegene die zo graag de ander wijzen op de dubbele standaard-splinter in hun oog een hele grote dubbele standaard-balk in het eigen oog hebben. Men protesteert blijkbaar alleen wanneer het eigen kamp het slachtoffer is.
Maar zelfs dergelijke dubbele standaarden zouden de rest van de samenleving er niet van moeten weerhouden om op te komen voor al diegene die het recht hebben om hun mening ergens te uiten, maar wie het onmogelijk wordt gemaakt om dit te doen. Aan Voltaire danken we de woorden ‘Ik veracht uw mening, maar ik zal mijn leven geven om uw recht om deze te uiten te verdedigen’. We hebben meer Voltaires nodig in dit land. Zeker in deze tijd.
