Niet verwacht en toch gekomen. Nadat Trump in mei Israël had verlaten leek het er op, dat hij alleen maar loze woorden had gesproken over vrede tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit. Nu, drie kwart jaar later is dat een vergissing gebleken.
Stapsgewijs komen de Verenigde Staten met voorstellen voor een vredesregeling in het Palestijns-Israëlische conflict. De Arabische nieuwssite Al Jazeera spreekt denigrerend van het verwachte ‘vredesplan’. Dit vredesplan wordt ondersteund door de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman en de emir van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) Mohammed bin Zayed.
Het zal me niet verbazen als deze voorstellen uiteindelijk in grote lijnen hetzelfde zullen zijn als het vredesvoorstel dat Israël in 2000 op tafel heeft gelegd.
Toen stelde premier Ehud Barak voor om meer dan 90 procent van de Westelijke Jordaanoever over te dragen aan de Palestijnen. Oost-Jeruzalem zou worden gedeeld. De Klaagmuur plus de Joodse en Armeense wijken zouden Israëlisch blijven. De Arabische wijken, inclusief de Tempelberg, zouden Palestijns worden. Israël was ook bereid 30 miljard dollar te betalen ter compensatie voor de vluchtelingen. Die moesten dan wel afzien van hun ‘recht op terugkeer’. Dit voorstel werd van harte gesteund door Saoedi-Arabië in de persoon van Prins Bandar Abdulaziz.
Arafat verwierp het voorstel zonder ook maar met een tegenvoorstel te komen. Had hij dit niet gedaan, dan was er geen 2e Intifada gekomen met zo’n 6500 doden, was er geen veiligheidshek/muur gebouwd en hadden de Palestijnse gebieden economisch ontwikkeld kunnen worden.
Ondertussen is de geopolitieke situatie in het Midden Oosten drastisch veranderd. Zowel Saoedi-Arabië als Israël voelen de urgentie een front te vormen tegen de steeds grotere dreiging van Iran voor beide landen. Iran heeft troepen in Syrië op zo’n vijftig kilometer van de Israëlische grens. In Libanon vormt de door Iran bewapende Hezbollah een grote bedreiging voor Israël. Vanaf 2000 heeft Israël meer dan eens Iraanse wapens onderschept, die bestemd waren voor de Palestijnen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever. Onlangs maakte Iran bekend over raketten te beschikken met een bereik van tweeduizend kilometer. Begin november werd er een Iraanse raket vanuit Jemen afgevuurd, die de Saoedische hoofdstad Riyad bereikte. Het Midden Oosten valt steeds meer uiteen in een pro-Iran blok en een pro-Saoedi-Arabië blok. De Verenigde Staten hebben de zijde van Israël en Saoedi-Arabië gekozen.
Vanwege deze bedreigingen hebben de VS, Israël en Saoedi-Arabië er belang bij, dat het Palestijns-Israëlische conflict wordt opgelost.
Het lijkt er sterk op, dat Trumps erkenning van Jeruzalem als de hoofdstad van Israël daarin de eerste stap is. Tegelijk werd de Palestijnse leider Abbas in Saoedi-Arabië bij de Saoedische kroonprins Salman en emir Zayed van de VAE ontboden. Zij hadden een stevige boodschap voor Abbas. Naast de New York Times berichtten ook de Arabische nieuwssites Al Jazeera, Debka-file en The New Arab, dat de Palestijnen genoegen moeten nemen met de huidige situatie op de Westelijke Jordaanoever. De Joodse nederzettingen zouden blijven bestaan. Zij zouden ook Oost-Jeruzalem op moeten geven, net als het recht op terugkeer van de vluchtelingen.
Kort geleden erkende de Verenigde Staten ook de Klaagmuur als deel van Israël. Gekoppeld aan hun eerdere opmerking, dat de grenzen van Jeruzalem als Israëlische hoofdstad nog niet vast liggen, geeft deze erkenning van de Klaagmuur de mogelijkheid om ook voor de Palestijnen ruimte te maken in Oost-Jeruzalem. Dit alles is vergelijkbaar met Baraks vredesplan in 2000.
In tegenstelling tot destijds is de Palestijnen door Saoedi-Arabië nu te verstaan gegeven, dat het slikken of stikken is anders zullen zij Abbas ten val brengen. Zij willen niet weer in hun hemd gezet worden als toen door Arafat.
Je mag hopen, dat dit keer het realisme de overhand krijgt bij de Palestijnen, maar op grond van de geschiedenis en het huidige krachtenspel in het Midden Oosten waarin Abbas de kant van het Iran-kamp lijkt te kiezen stemt het niet optimistisch.
