Trump twittert dat hij een grotere atoomknop heeft dan de dictator van Noord-Korea, Wilders blundert met een racistische lijstrekker in Rotterdam, Baudet doet hetzelfde met een Amerikaanse racist, Nigel Farage heeft zijn kiezers al lang geleden in de steek gelaten en Marine LePen moet alle zeilen bijzetten om het Front National op koers te houden.
Je zou zeggen dat de populistische revolte op zijn laatste benen loopt. Maar het tegendeel is waar. Waarom blijft de aanhang van de opstand groeien?
Die vraag is niet alleen boeiend in algemene zin, maar met name van belang voor iedereen die het populisme als gevaar ervaart of het om een andere reden wenst te bestrijden.
Ik beloof u straks het gereedschap dat nodig is om deze conservatieve opstand te beëindigen, Baudet en Wilders naar huis te sturen en de wereld te behoeden voor een tweede termijn Trump. Geen gering vooruitzicht.
Maar om het gereedschap ook te kunnen gebruiken moet er nog wel iets gebeuren. Zoals een bekende slogan vroeger op de radio: dat krijg je niet zomaar, daar moet je wel wat voor doen!
Het eerste dat overboord moet is het wensdenken. Op de manier van ‘het valt allemaal reuze mee met de onvrede‘, of ‘hoe idioter de tweets van Trump hoe geringer zijn kans op een tweede termijn’. Tot ‘hoe minder aandacht voor Wilders en Baudet hoe kleiner hun aanhang’ en ‘het waait van zelf wel over’.
Als we Pim Fortuyn de vader van het Nederlandse populisme mogen noemen, dan weten we 16 jaar na zijn dood, dat het in ieder geval niet vanzelf over waait. Ook het beperken van de media-aandacht voor Wilders of Baudet gaat hen geen zetels schelen.
Lezers die hun krant zo’n interview verwijten, worden hooguit op zaterdagochtend even uit hun leescomfort gehaald. Maar het blijft allemaal zonder electorale gevolgen.
En verder zet alle verontwaardiging over de grootste kleuter op Twitter ook geen zoden aan de dijk. Wat vroeger met schaamte onthuld zou zijn en de positie van een president in gevaar had kunnen brengen, stuurt Trump nu eigenhandig en met trots de wereld in. Hij zal er geen dag korter president om zijn.
Voelt u zich niet geremd of al te zeer ontmoedigd in uw kritiek op populistische politici. Maar om teleurstellingen te voorkomen, kunt u er maar beter niet teveel van verwachten. Kritiek op Wilders en Baudet is geen rem op de revolte.
In Amerika is 80 procent van de berichtgeving over Trump negatief. Dat had inmiddels een boel Amerikanen op andere gedachten kunnen brengen. Maar dat doet het niet of nauwelijks.
Blunderende politici van populistische snit worden veel vergeven. Twee verklaringen. De eerste is dat kiezers vinden dat de blunders kleiner zijn dan hun eigen zorgen. En de tweede reden is dat er geen alternatieven voor handen zijn. De kiezers zien geen andere politici of partijen die hun zorgen en wensen even serieus nemen als de populisten dat doen.
Hoe langer een alternatief op zich laat wachten, hoe meer de revolte aan kracht wint. Met of zonder blunders.
Mocht u echt willen afrekenen met het populisme, dan is het essentieel te beseffen dat dit politieke en maatschappelijke fenomeen niet georchestreerd wordt door partijen als de PVV, FvD, het Front National in Frankrijk of de AfD in Duitsland. De populariteit van deze partijen is niets meer dan de beloning van kiezers voor de erkenning dat hun zorgen écht zijn.
En die zorgen waren er eerder dan Fortuyn en Wilders (en later Trump en Baudet) op het toneel verschenen.
Dit is de kern van de populistische revolte: de zorgen en wensen die op zoek zijn naar erkenning en volksvertegenwoordigers die er mee aan de slag gaan.
Dus geachte politici van het bedreigde midden, kies voor veiligheid op straat, voor het behoud van de verzorgingsstaat en voor de volksraadpleging. Kies voor paal & perk aan religieus fanatisme, voor het propageren van een vrije partnerkeuze. Kies voor vrijheid van beledigen, voor een Kerstboom bij de koning en een Kerststol in de supermarkt.
Kies voor iets anders dan identiteitspolitiek. Kies voor het gemeenschappelijk belang bijvoorbeeld. Kies voor Westerse waarden, voor een seculiere rechtstaat. Kies voor internationale samenwerking en een bewaakte buitengrens. Kies voor minder immigratie.
Tot slot neem ik u nog één illusie af. De populistische revolte houdt niet op als Trump dit jaar zou worden afgezet en uit de politiek verdwijnt. Dit populisme is veel minder afhankelijk van zijn politici dan u wellicht denkt. Ook dat heeft Fortuyn al eerder aangetoond.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
